«Ευαίσθητη Ισορροπία»

του Έντουαρντ Άλμπι

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ Αντωνίου

Πλ. Κολιάτσου

Κυριακή, 16/1/2022, 8μμ

 

Δραματολογική ανάλυση & Κριτική παράστασης

της Μαρίνας Αποστόλου

 

«Μήπως τελικά δε μας αρέσει η ευτυχία κι έτσι ετοιμάζουμε μια μεγάλη δόση απελπισίας; Γιατί ζηλεύουμε αυτούς που έχουν λιγότερα;»

 

Το βραβευμένο με Πούλιτζερ έργο Ευαίσθητη ισορροπία (1967) του Έντουαρντ Άλμπι επέλεξε να σκηνοθετήσει εφέτος ο ογκόλιθος της υποκριτικής τέχνης Αντώνης Αντωνίου στο θέατρο «Θεατρική Σκηνή» της οδού Νάξου 84 στην Κυψέλη.

Εκτός από τη σκηνοθεσία, ερμηνεύει και τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Τόμπι έχοντας στο πλάι του τη Νατάσα Ασίκη στο ρόλο της Κλαίρης, τη Στέλλα Παπαδημητρίου ως Άγκνες, τον Ηλία Κατέβα που υποδύεται τον Χάρη, την Ειρήνη Κονίδου στο ρόλο της Έντας και την Ελένη Κούστα που ερμηνεύει την Τζούλια.

Αναπόδραστα, η πρώτη επαφή του θεατή έχει να κάνει με τον ίδιο το χώρο του θεάτρου ξεκινώντας από το φουαγιέ και περνώντας σε δεύτερο χρόνο στην πλατεία και στην πρώτη εντύπωση που εισπράττεται από τα σκηνικά της παράστασης. Στο αρχικό λοιπόν αυτό σημείο οφείλουμε να υπογραμμίσουμε το καλαίσθητο στοιχείο του θεάτρου, τις υπέροχες φωτογραφίες – ντοκουμέντα που κοσμούν τους τοίχους του αλλά κυρίως μας ταξιδεύουν στο δημιουργικό παρελθόν του, στο ευγενικό προσωπικό που εργάζεται εκεί αλλά και στον καφέ που προσφέρεται πριν την έναρξη.

Στη συνέχεια, τα σκηνικά, τα οποία μαζί με τα κοστούμια έχει επιμεληθεί ο Νίκος Κασαπάκης, μας μεταφέρουν το δίχως άλλο στο σαλόνι του σπιτιού που συνέλαβε η ιδιοφυΐα του Άλμπι. Το οίκημα αυτό αποτελείται από δύο επίπεδα, καθώς πρόκειται για μεζονέτα, με σκάλα που οδηγεί στα υπνοδωμάτια, με καναπέ στο καθιστικό ο οποίος φιλοξενεί τους ενοίκους και τους επισκέπτες του μα το κυριότερο με το μπαρ – πάγκο ποτών που αποτελεί το βασικό σημείο αναφοράς του έργου.

Κι αυτό διότι ο αλκοολισμός, η εξάρτηση από το ποτό και ο παρασιτισμός που προκαλεί η κατάχρησή του συνιστούν τον κύριο άξονα προβληματισμού του Αμερικανού συγγραφέα. Η Κλαίρη, η αδερφή της Άγκνες, είναι εθισμένη στο αλκοόλ, πίνει από το πρωί και ποτέ δεν αρνείται ένα ακόμη ποτήρι. Κατά συνέπεια, η έξη της δεν της επιτρέπει να κάνει διαφορετικά κι εξαρτημένη ούσα, έχει αυτό-φυλακιστεί μέσα στο πλέγμα προστασίας της οικογένειάς της με την οποία μοιραία συγκατοικεί. Η κριτική της Άγκνες στο πρόσωπό της δεν την κάνει να διορθωθεί αντίθετα οξύνει τη διάθεση για χιούμορ που αγγίζει τα όρια του κυνισμού. Η Νατάσα Ασίκη ερμηνεύει μοναδικά το ρόλο της αυτοκαταστροφικής Κλαίρης που αποτυγχάνει να αποτοξινωθεί μα και που αγαπά όσο κανείς στην υπόθεση του έργου τη ζωή. Με ένα ποτήρι στο χέρι, ενίοτε ξαπλωμένη πάνω στα μεγάλα μαξιλάρια του καθιστικού παίζοντας με το ποτό πάνω στο μέτωπό της αλλά και παλεύοντας να διασκεδάσει την πλήξη της με το ακορντεόν της, η Κλαίρη είναι το δραματικό πρόσωπο που ενσαρκώνει κατεξοχήν τον τίτλο του έργου παραπαίοντας ανάμεσα στη λογική και τη φθορά.

Δεν είναι όμως μόνο ο αλκοολισμός και οι παράμετροί του το θέμα που απασχολεί τον Άλμπι. Η επιείκεια, η κατανόηση, η ανθρωπιά, η δικαιολόγηση, οι παραχωρήσεις στο πλαίσιο της συνύπαρξης, η αξία της φιλίας κυρίως παίρνουν σάρκα και οστά στο πρόσωπο του Τόμπι, του συζύγου της Άγκνες και πατέρα της Τζούλιας. Ευαίσθητος, χαμηλών τόνων και μερικές φορές σκοπίμως άβουλος, με τα μάτια συχνά να κοιτάζουν το πάτωμα, ο Τόμπι είναι το πρόσωπο που θα επιλέξει τη σιωπή για να αντιμετωπίσει την ένταση μέσα στην οικογένεια, που θα προσφέρει μια δεύτερη ευκαιρία στην Κλαίρη, που θα δεχτεί τις λεκτικές επιθέσεις της συζύγου του που εντούτοις στο παρελθόν έχει απατήσει αλλά και που θα υπερασπιστεί – όσο κι αν δεν θέλει – με πάθος τον φίλο του τον Χάρη ο οποίος εισβάλλει απρόσκλητος στην οικία του με τη γυναίκα του την Έντα δεχόμενος την απώθηση από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. «Φέρε τον τρόμο σου και την πανούκλα σου… μετά από 40 χρόνια φιλίας έχεις δικαίωμα…» Πρόκειται για μια σκηνή υψηλής καλλιτεχνικής αξίας μέσα από την οποία ο Αντώνης Αντωνίου αποδεικνύει για πολλοστή φορά το υποκριτικό του μεγαλείο.

Η Άγκνες πάλι, η φωνή της λογικής, σύζυγος του Τόμπι, αδερφή της Κλαίρης και μητέρα της Τζούλιας, προσπαθεί μέσα από τη σκληρότητα – απόρροια της απελπισίας και συνάμα, όπως δηλώνει, ασπίδα προστασίας, να διατηρήσει την εύθραυστη ισορροπία του σπιτιού της. Φοβάται μην παρανοήσει οδηγούμενη στην τρέλα, προσφέροντας ταυτόχρονα την πολυτέλεια στον Τόμπι να πουλήσει το σπίτι τους για να αποσυρθεί σε ήσυχη περιοχή όπου θα ζήσει, όπως ακούμε στο έργο, έως τα 104… Έχει κουραστεί να στηρίζει την Κλαίρη αναφορικά με το πρόβλημα του ποτού ενώ στο μυαλό της δε χωρά γιατί κάποιος που θέλει να πεθάνει του παίρνει, όπως λέει, μια ζωή για να το επιτύχει… Στο παρελθόν, έχει βιώσει την τραγική εμπειρία απώλειας παιδιού (κοινός τόπος στον Άλμπι) ενώ γνωρίζει για την απιστία του Τόμπι το ίδιο καλοκαίρι που το μωρό είχε χάσει τη ζωή του. Ωστόσο, ως τρυφερή μητέρα, θα παρηγορήσει και πάλι την κόρη της Τζούλια που χωρίζει για τέταρτη φορά αλλά και θα της θέσει όρια σε μια απέλπιδα προσπάθεια να την καταστήσει υπεύθυνη έστω την ύστατη στιγμή όταν θα της φωνάξει να διεκδικήσει μόνη της το υπνοδωμάτιό της το οποίο έχουν καταλάβει προκλητικά οι νονοί της, Χάρης και Έντα. Η Στέλλα Παπαδημητρίου στέκεται αντάξια απέναντι στον ρόλο της στιβαρής Άγκνες που αποκρούει και δε δικαιολογεί εύκολα τις ανθρώπινες αδυναμίες.

Χάρη και Έντα: Το από δεκαετίες φιλικό ζευγάρι των Τόμπι και Άγκνες. Παρασκευή βράδυ κι ενώ εντελώς ξαφνικά βιώνουν την τραυματική εμπειρία της κρίσης πανικού, προσέρχονται – δικαιωματικά εν τέλει; – στο σπίτι των φίλων τους οι οποίοι οφείλουν το ίδιο Σαββατοκύριακο να αντιμετωπίσουν τη μόνιμη παθογένεια της Κλαίρης αλλά και το τέταρτο διαζύγιο της ανώριμης κόρης τους. Η Έντα δε θα διστάσει να χαστουκίσει την Τζούλια που σαν κακομαθημένο κοριτσάκι απαιτεί το παιδικό της δωμάτιο φωνάζοντάς της να μάθει να συνυπάρχει επιτέλους στα 36 της χρόνια. Ο Χάρη, πάλι από την μεριά του, θα παραδεχτεί ότι στη θέση του Τόμπι δε θα δεχόταν και μάλιστα «για πάντα» μέσα στο σπίτι του άλλα άτομα ακόμα κι αν η φιλία τους μετρούσε πολλά χρόνια. Το ζεύγος αυτό γίνεται η αφορμή, σε συνδυασμό με την επιστροφή της Τζούλιας, να έλθουν στο φως τόσο η δύναμη όσο και η αδυναμία της οικογένειας αλλά και να αποκαλυφθεί η αλήθεια και το ψέμα των ανθρώπινων σχέσεων που είναι διαχρονικά τόσο δύσκολες και συχνά ετοιμόρροπες. Ο Ηλίας Κατέβας και η Ειρήνη Κονίδου αναλαμβάνουν τους αντίστοιχους ρόλους «κουμπώνοντας» απολύτως ταιριαστά και πειστικά με τα υπόλοιπα μέλη του εξαιρετικού αυτού θιάσου.

Τέλος, η Τζούλια, ένα παιδί που δε μεγάλωσε ποτέ, ενσαρκώνει την απαξία της υπέρμετρης κτητικότητας: της ανήκουν όλα. Τόσο το σπίτι όσο και οι γονείς της. Μοναχοπαίδι γαρ, ίσως είχε χαρεί όταν ο μικρότερος αδερφός της δεν υπήρχε πια στη ζωή δίνοντας από νωρίς το στίγμα της απαίτησης για αποκλειστικότητα. Με τέσσερις αποτυχημένους γάμους δεν πείθει για τη σοβαρότητά της ενώ δε θα διστάσει να αρπάξει το όπλο του πατέρα της για να απειλήσει τους ανεπιθύμητους νονούς της. Η Ελένη Κούστα υποδύεται το ρόλο της κόρης με τη συνέπεια που αυτός χρειάζεται.

 

Πρόκειται στο σύνολό της για μια παράσταση – κομψοτέχνημα. Ο Αντωνίου διάλεξε έναν δύσκολο δρόμο για βαδίσει εφέτος, γεγονός που ομολόγησε στο κοινό στο πέρας της κυριακάτικης παράστασης. Παρόλα αυτά, η μακρόχρονη εμπειρία του αποτέλεσε εχέγγυο για την επιτυχία του ανεβάσματος αυτού το οποίο αξίζει πραγματικά θερμά συγχαρητήρια.

Ο Έντουαρντ Άλμπι βάζει κάτω από το συγγραφικό του μικροσκόπιο ζευγάρια που συγκρούονται σφοδρά αλλά δε χωρίζουν, παιδιά που πεθαίνουν μωρά, ανθρώπινες πληγές που δεν επουλώνονται ποτέ, μυστικά που δεν αποκαλύπτονται αλλά και όταν φανερώνονται πάντα αφήνουν πίσω τους μια ασάφεια, επισκέψεις προσώπων που πυροδοτούν συγκλονιστικές αποκαλύψεις, σχέσεις μολυσμένες και ανταγωνιστικές, δίπολα όπως «ζεστασιά-παγωνιά», «θάνατος-ζωή», «λογική-παράνοια», «σοβαρότητα-ανωριμότητα», εκρήξεις και υφέσεις μέχρι τη λύτρωση, αν αυτή έρχεται ποτέ.

 

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ:

Μετάφραση: Αθανασία Καραγιαννοπούλου

Σκηνοθεσία: Αντώνης Αντωνίου

Σκηνικά - Κοστούμια: Νίκος Κασαπάκης

Φωτισμοί: Μαριέττα Παυλάκη

 

 

Παίζουν οι ηθοποιοί:

Αντώνης Αντωνίου

Νατάσα Ασίκη

Στέλλα Παπαδημητρίου

Ηλίας Κατέβας

Ειρήνη Κονίδου

Ελένη Κούστα

 

Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=qvqo3if0AqA