Σάββατο 30 Απριλίου 2011

Απόσπασμα παρουσίασης της συλλογής διηγημάτων "Παράδοξη Περιπέτεια" από τη Μαρίνα Αποστόλου

Απόσπασμα παρουσίασης της συλλογής διηγημάτων "Παράδοξη Περιπέτεια" του Γιάννη Μαργέτη από τη Μαρίνα Αποστόλου, Σπάτα, 30-4-2011

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΓΕΤΗ ΠΑΡΑΔΟΞΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ
εκδόσεις Οσελότος
Πνευματικό κέντρο Δήμου Σπάτων, Σάββατο 30-4-2011

Είμαι εδώ απόψε για να σας παρουσιάσω τη συλλογή διηγημάτων Παράδοξη περιπέτεια του Γιάννη Μαργέτη. Προτίστως όμως θα ήθελα να μιλήσω για τον ίδιο το συγγραφέα.

Ο Γιάννης Μαργέτης γεννήθηκε εδώ στα Σπάτα όπου ζει μέχρι σήμερα με τη σύζυγό του Μυρσίνη, στην οποία είναι και αφιερωμένο το βιβλίο του, το πρώτο του συγγραφικό εγχείρημα. Σπούδασε στη Θεσσαλονίκη, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Έχει δημοσιεύσει πάνω από 30 άρθρα στο περιοδικό Ρεσάλτο του Θύμιου Παπανικολάου ο οποίος και προλογίζει την Παράδοξη Περιπέτεια.

Θα ήθελα να πω ότι νιώθω πολύ χαρούμενη καθώς έχω την τιμή να παρουσιάσω μια συλλογή διηγημάτων. Κι αυτό γιατί το διήγημα αποτελεί για εμένα ένα εξαιρετικά εύστοχο λογοτεχνικό είδος γεγονός που οφείλεται στη μεστότητά του, στο ρέοντα και κοφτό λόγο του, στην είσοδο εξ εφόδου χωρίς κουραστικές εισαγωγές, φλυαρίες και βαριά καλολογικά στοιχεία, στη γρήγορη εξέλιξη και κορύφωσή του. Όπως υποστηρίζει ο Πόε, η ανάγνωση δεν πρέπει να διακόπτεται εξαιτίας του μεγάλου μήκους του έργου νοθευόμενη από εξωτερικά ερεθίσματα και μόνο αν γίνεται με μιας θα κατορθώνει ο αναγνώστης να αποκομίζει ενιαία εντύπωση ενώ ο Μπόρχες με μια πιο καυστική διάθεση χαρακτηρίζει κοπιώδη και εκφυλιστική τη μανία των συγγραφέων να γράφουν τεράστια βιβλία πλατιάζοντας άσκοπα καθώς όλα αυτά που απλώνονται σε τόσες πολλές σελίδες θα μπορούσαν κάλλιστα να εξαντληθούν σε λίγα λεπτά προφορικής έκθεσης. Συντάσσομαι απόλυτα με τις απόψεις των δύο μεγάλων δημιουργών και χαίρομαι ιδιαίτερα που τη γραμμή αυτή ακολουθεί στο παρόν βιβλίο και ο Γιάννης Μαργέτης.

Θα αναφερθώ εν συντομία στον πρόλογο του Θύμιου Παπανικολάου και στη συνέχεια θα περάσω στο πολύ ενδιαφέρον σημείωμα του ίδιου του Γιάννη Μαργέτη.
Ως κραυγή ευαισθησίας και διαμαρτυρίας χαρακτηρίζει τη συλλογή διηγημάτων του Γ. Μαργέτη ο Θύμιος Παπανικολάου. Πρόκειται για μια καταγραφή της αγωνιώδους διάστασης του Ανθρώπου προς τη θλιβερή και ζοφερή πραγματικότητα, την αναζήτηση της ζωής στο όνειρο. Είναι μια φυγή προς το φανταστικό, μια απελπισμένη καταγγελία και απόρριψη αυτού που ζούμε. Τα κείμενά του δεν είναι άλλο απ’ την αποτύπωση της βαθιάς κοινωνικής παρακμής, της ιδεολογικής και ηθικής γύμνιας του κόσμου μας, της απομόνωσης που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος ζώντας σε μια χαώδη, αυθαίρετη και ασυνάρτητη κατάσταση.

Όπως είπα και πριν, το σημείωμα του συγγραφέα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς μέσα από αυτό ο Γιάννης Μαργέτης φροντίζει τρόπον τινά να μας προσανατολίσει καθιστώντας το αναγνωστικό μας ταξίδι πιο προσεγγίσιμο αλλά και συνάμα πιο μυστηριώδες. Με περισσή ταπεινοφροσύνη και σεμνότητα, πρέπει να πω, μας εξηγεί το πόσο δύσκολο είναι να στήσει κανείς εισαγωγή στο βιβλίο του καθώς πλέον πρέπει να χρησιμοποιήσει τη λογική και μόνο αυτή στερούμενος το προστατευτικό κέλυφος της φαντασίας που είχε στα πλαίσια της συγγραφής του βιβλίου του… Είναι η φαντασία του μαγικού ρεαλισμού, του ύφους που επιλέγει να γράψει ο Γ. Μαργέτης. Θα επανέλθω σε αυτό πιο αναλυτικά λίγο πιο κάτω. Με επιρροές πρώτα απ’ όλα απ’ το Χόρχε Λουίς Μπόρχες, κορυφαίο Αργεντίνο συγγραφέα του μαγικού ρεαλισμού, το Ζοζέ Σαραμάγκου, Πορτογάλο Νομπελίστα, και τον Αμερικανό συγγραφέα Έντγκαρ Άλαν Πόε, ο Γ. Μαργέτης συγγράφει μέσα σε ένα διάστημα δύο ετών τα δέκα αυτά διηγήματα που περιλαμβάνει η συλλογή Παράδοξη Περιπέτεια. Το ένα από αυτά, που τιτλοφορείται Λαβύρινθος, είναι περισσότερο φιλοσοφικού περιεχομένου (μέσα σ’ αυτό το διήγημα ορίζεται περίτεχνα η έννοια του κάποτε) σε αντίθεση με τα υπόλοιπα όπου κυριαρχεί ο αφηγηματικός χαρακτήρας. Ο συγγραφέας δηλώνει πολλές φορές πιο πολύ θεατής ταινιών μικρού μήκους και λιγότερο στιχοπλόκος ιστοριών γι’ αυτό και δύο από τα κείμενά του τα συνέλαβε εντελώς κινηματογραφικά. Τέλος, ο τίτλος του βιβλίου του ταυτίζεται με τον τίτλο ενός από τα δέκα διηγήματά του τονίζοντας έτσι ότι για τον ίδιο αυτό το έργο αποτελεί πράγματι μια παράδοξη περιπέτεια.

Αναφέρθηκα πιο πάνω στο ύφος του μαγικού ρεαλισμού στα χνάρια του οποίου κινείται συγγραφικά ο Γ. Μ.˙ Ένα ύφος που πρωτοεμφανίστηκε τον 20ο αιώνα επικρατώντας και ανθίζοντας κυρίως στη Λατινική Αμερική. Αναιρώντας τα σύνορα μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, ο μαγικός ρεαλισμός ή πιο απλά εν προκειμένω το φανταστικό διήγημα, αποδέχεται ισότιμα το καθημερινό και το απίθανο, το συνηθισμένο και το εκπληκτικό. Αποτελεί μια σύντηξη, ένα λιωμένο κράμα της φυσικής και επιστημονικής με την ψυχολογική και ανθρώπινη πραγματικότητα. Ενσωματώνει στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως σκέψεις, συναισθήματα, όνειρα, και φαντασία συγχεόμενο πολλές φορές με άλλα συγγενή είδη όπως ο σουρρεαλισμός και η επιστημονική φαντασία.

Αινιγματικός, σιβυλλικός και εσκεμμένα υπονοητικός, ο Γ.Μ. μέσα απ’ τα γραφόμενά του αφήνει τον αναγνώστη του να προβληματιστεί και να δώσει ο ίδιος τις δικές του προεκτάσεις στην κάθε ιστορία. Π.χ. στο πρώτο κατά σειρά διήγημα με τίτλο ‘’Άγγιγμα’’ κανείς μας δεν ξέρει γιατί ο άνδρας δεν έχει δικαίωμα να αγγίξει την όμορφη γυναίκα που ντύνεται αργά και φιλήδονα μπροστά του… μα πώς βρέθηκε όμως γυμνή μαζί του αν δεν είναι ερωμένη του ή έστω ιερόδουλη; Ή μήπως είναι ιερόδουλη η οποία πληρώθηκε για ένα λεγόμενο στριπτίζ όπου βάσει προσυμφωνίας ο πελάτης δεν είχε δικαίωμα να την αγγίζει παρά μόνο να την κοιτάζει; Το ίδιο ισχύει και για το δεύτερο διήγημα της συλλογής, ΄΄Στο γκρίζο του χρόνου’’. Πώς είναι δυνατόν να συντελέστηκαν μία αυτοκτονία και τρεις φόνοι ταυτόχρονα με το ίδιο όπλο; Στη δεύτερη σελίδα του διηγήματος ο ήρωας δηλώνει αποφασισμένος να αυτοκτονήσει έχοντας σημαδευτεί οριστικά από τους τρεις βιαστές της γυναίκας του και δολοφόνους της οικογένειάς του. Μα πώς όμως γίνεται να συντελούνται μια αυτοχειρία και μια εις τριπλούν εκδίκηση την ίδια ακριβώς ώρα με το ίδιο πιστόλι; Επίσης, ποιοι είναι εν τέλει οι ήρωες στο διήγημα ‘’νοσταλγία’’; Πότε και πού μεσουρανούσαν; Ποιο είναι το ένδοξο παρελθόν τους; Μήπως είναι ηθοποιοί γι’ αυτό και κάθε χάραμα, τη στιγμή που η πρώτη αχτίδα φωτός μάχεται να γεννηθεί, οι τοίχοι του παλιού ένδοξου θεάτρου χύνουν ένα δάκρυ νοσταλγικά μες στη σιωπή;

Οι ήρωες του Γ.Μ. δεν έχουν όνομα εκτός από το φάντασμα του Μπόρχες στο τελευταίο διήγημα του βιβλίου και ο Έκτορας στο ‘’Τελευταίο όνειρο’’. Ο χρόνος μέσα στον οποίο ξεδιπλώνονται, ενεργούν, αποκαλύπτονται και δρουν είναι ασαφής. Ο χώρος πάλι είναι πιο συγκεκριμένος όπως π.χ. ένα αμφιθέατρο στο κείμενο ‘’Περί τύχης’’, ένα ρινγκ στο κείμενο ‘’Αντίπαλοι’’. Η ψυχολογική τους κατάσταση είναι ιδιόρρυθμη, ενίοτε αυτοκτονική όπως ο Έκτορας στο διήγημα ‘’Το τελευταίο όνειρο’’ και ο καθηγητής στο ‘’Περί τύχης’’. Ο τελευταίος μάλιστα εμφανίζεται κενός, ματαιόδοξος και μοναχικός κατά βάθος αποτυχημένος με ένα υποκριτικό περιτύλιγμα κοινωνικής καταξίωσης το οποίο όμως δεν είναι αρκετό για να τον γλιτώσει απ’ την αυτοκαταστροφή.

Αξίζει οπωσδήποτε να αναφερθώ στο πιο μεγάλο σε έκταση διήγημα της συλλογής με τίτλο ‘’Η ιστορία μιας αυτοχειρίας’’ όπου σύσσωμο ένα έθνος αποφασίζει με την καθοδήγηση ενός κόμματος του Κ.Ε.Α. (Κόμμα Εθνικής Αυτοκτονίας) να αυτοκτονήσει προτιμώντας έτσι έναν ένδοξο θάνατο παρά μια ντροπιαστική ζωή. Εξαιρετικά επίκαιρο το περιεχόμενο του συγκεκριμένου διηγήματος, μας θυμίζει αναπόφευκτα τη σήψη σε κάθε επίπεδο στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας σήμερα. Αυτό που οφείλω να τονίσω είναι η αισιόδοξη και απρόσμενα φωτεινή πλευρά του κειμένου αυτού όπου ο λαός έχοντας πλέον επιλέξει την αυτοκτονία ως λύτρωση όχι απλά δε γίνεται μηδενιστής και κυνικός καθώς γνωρίζει ότι ο θάνατος είναι πολύ κοντά κι ο χρόνος ζωής λιγοστεύει αλλά μάλιστα ακμάζει, δημιουργεί, προοδεύει, εξαλείφει κάθε φαινόμενο που τον είχε οδηγήσει στο τέλμα αυτό όπως η εγκληματικότητα, η εκμετάλλευση, ο πόλεμος, η πείνα, η κλεψιά, η έλλειψη ιδανικών κτλ. Ο θάνατος λοιπόν εδώ παρουσιάζεται ως κάθαρση αντιμετωπιζόμενος την ίδια στιγμή ως κάτι ασήμαντο, ως μια λεπτομέρεια μέσα στον αχανή ωκεανό της φύσης και του σύμπαντος του κόσμου.

Κλείνοντας, δε θα μπορούσα να μη μιλήσω για το δέκατο κατά σειρά διήγημα του Γ.Μ. ‘’Το φάντασμα κι εγώ’’ αναφερόμενο στο λατρεμένο Μπόρχες το φάντασμα του οποίου έρχεται να εμπνεύσει τον ήρωα στο να γράψει κι αυτός μια φανταστική ιστορία την οποία θα διηγούνταν στις συντροφιές του προκειμένου να αποφευχθεί η πλήξη και η ανία. Προσωπικά, θα ήθελα να υπογραμμίσω το σημείο εκείνο του διηγήματος όπου το φάντασμα του Μπόρχες σατιρίζει τους συγγραφείς οι οποίοι με σκοπό τον εντυπωσιασμό του αναγνώστη γίνονται υπερβολικά αφηρημένοι διανθίζοντας τα κείμενά τους με περιττές και ανόητες περιγραφές, μοίρα ίσως αναπόφευκτη για κάθε ποιητή.

Η γλώσσα του Γ.Μ. είναι ρέουσα, απόλυτα κατανοητή χωρίς χρήση δυσνόητων και δύσχρηστων λέξεων, ο λόγος του συμπυκνωμένος αλλά και γεμάτος εικόνες.

Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να διαβάσω δύο αποσπάσματα από τη συλλογή: το ένα είναι απ’ το διήγημα Λαβύρινθος ‘’Η υπεροχή σου αναγνωρίζεται… Το συστατικό στοιχείο!’’ και το άλλο από το διήγημα Αντίπαλοι ‘’ Σταγόνες ιδρώτα… των μαύρων γαντιών’’ όπου η μοίρα του ανθρώπου, του κοινού θνητού μοιάζει απαράμιλλα με τη μοίρα ενός αθλητή μποξέρ.

ΜΑΡΙΝΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΙΗΓΗΜΑΤΩΝ ''ΠΑΡΑΔΟΞΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ'' ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΓΕΤΗ ΕΚΔ. ΟΣΕΛΟΤΟΣ

Παρασκευή 8 Απριλίου 2011

Πέμπτη 7 Απριλίου 2011

ΓΛΥΚΟΣ ΗΛΙΟΣ (ΑΣΤΕΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΓΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ)

Αφήστε με…
Αφήστε με στην ησυχία μου
Αυτό το μεσημέρι μες το δρόμο
Στο πεζουλάκι καθισμένος
Το πρόσωπό μου έχω μέσα στα ταλαίπωρα χέρια μου
Τι σας ενοχλώ;
Αφήστε με…
Έχω παρηγοριά τον ήλιο…
Αυτός με λούζει, με ζεσταίνει, με ανακουφίζει…
Αφήστε με λοιπόν…
Μη με κοιτάτε, μη με σχολιάζετε…
Εδώ στη μέση του δρόμου, στέκομαι μόνος μου στο πεζουλάκι
Μόνος φίλος μου ο ήλιος
Μοναδικός σύντροφός μου, με χαϊδεύει σαν πατέρας
Αφήστε με… εγώ δε σας κοιτώ
Κρατήστε τον οίκτο σας, καταπιείτε μια φορά τα λόγια σας για μένα και τους ομοίους μου
Δεν ξέρω πού θα πάω, δεν ξέρω τι μέρα ξημερώνει αύριο
Μόνο σήμερα, αφήστε με να με γλυκαίνει ο ήλιος…

Παρασκευή 1 Απριλίου 2011



Τον Απρίλιο από τις εκδόσεις Οσελότος

Φύσηξε νοτιάς από βραδύς
σήκωσε πέτρες, χώματα και σκόνες
το κορμί μου πολεμούσε να ρίξει κατά γης
καθώς εβάδιζα έξω από νόρμες και κανόνες