Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου 2017

Της ζήσης χαρμολύπες



ΤΗΣ ΖΗΣΗΣ ΧΑΡΜΟΛΥΠΕΣ
Συλλογή πέντε διηγημάτων του Αλέξανδρου Ακριτίδη
Παρουσίαση της Μαρίνας Αποστόλου
Αθήνα, 6/9/2017

Καλησπέρα σε όλες και όλους.
Λέγομαι Μαρίνα Αποστόλου κι έχω την ιδιαίτερη χαρά να βρίσκομαι εδώ απόψε για να μιλήσω για το υπέροχο βιβλίο του Αλέξανδρου Ακριτίδη με τίτλο ‘’ΤΗΣ ΖΗΣΗΣ ΧΑΡΜΟΛΥΠΕΣ’’.

Πριν περάσω στο περιεχόμενό του, θα ήθελα να πω ότι είμαι διπλά χαρούμενη σήμερα διότι επιτέλους μου δίνεται η ευκαιρία να δω από κοντά τον Αλέξανδρο! Είναι καιρός τώρα που επικοινωνούμε διαδικτυακά, που ο Αλέξανδρος έχει γράψει κριτική για δικά μου έργα… νιώθω ειλικρινά, χάρη στη ζεστασιά, την ευγένεια και την αμεσότητα που αποπνέει κατ’ αρχάς σαν άνθρωπος, ότι τον έχω ήδη γνωρίσει από κοντά κι ότι κάθε φορά που τα λέμε, έστω και μέσω του υπολογιστή μας, είναι σα να τα είχαμε πει χτες… Η προσφορά του είναι σημαντική κι οφείλω να την υπογραμμίσω… τόσο μέσα από το apostaktirio.gr που προάγει τις τέχνες και τα γράμματα όσο και μέσα φυσικά από τα ίδια του τα γραπτά έργα, τα βιβλία του… Ένα από αυτά λοιπόν πρόκειται να σχολιάσω σήμερα εδώ.

στα χέρια μας ένα πραγματικά ξεχωριστό βιβλίο και το λέω αυτό όχι σα φιλοφρόνηση δεδομένου του ‘’ρόλου’’ που έχω εγώ προσωπικά παρουσία κιόλας του Αλέξανδρου αλλά επειδή πρόκειται για μια συλλογή με πέντε σπουδαία διηγήματα τρία εκ των οποίων είναι βραβευμένα με το 1ο βραβείο σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Και όχι άδικα… Διαβάζοντάς τα και τα πέντε, τα απόλαυσα, τα χάρηκα, δε με κούρασαν καθόλου και μπορώ να πω ότι με κάποια συγκινήθηκα. Είναι απλογραμμένα, μεστά, ευανάγνωστα, χωρίς φιοριτούρες και διάθεση για εντυπωσιασμό μέσα από ‘’ελληνικούρες’’ και μεγάλες περιόδους λόγου.
Ο τίτλος του έργου ‘’ΤΗΣ ΖΗΣΗΣ ΧΑΡΜΟΛΥΠΕΣ’’, θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά εύστοχος διότι αγκαλιάζει το περιεχόμενο και το νόημα των πέντε αυτών διηγημάτων δίνοντάς μας ταυτόχρονα την κεντρική ιδέα του βιβλίου αλλά και της ζωής της ίδιας: ότι αυτή, η ζωή μας δηλαδή, υφαίνεται καθημερινά από λύπες και πίκρες αλλά και από χαρές κι ευτυχία. Δεν είναι άσπρη και μαύρη… είναι πολύχρωμη… πότε γκρίζα αλλά και πότε γαλανή… πότε κόκκινη και πότε ωχρή… Έχει συνέχεια εναλλαγές κι αυτό είναι που την κάνει τόσο γοητευτική και θελκτική.
Υπάρχει επίσης, μεταξύ των πέντε διηγημάτων του βιβλίου, ένας κεντρικός άξονας: η αισιοδοξία. Η αισιοδοξία ακόμα κι αν τα γεγονότα της ζωής είναι δυσάρεστα ή σκληρά. Πώς ένας άνθρωπος βλέπει φως ακόμα και κλεισμένος μέσα στο σκοτεινό τούνελ της ζωής του.
Το πρώτο διήγημα με τίτλο ‘’ΤΟ ΣΑΖΙ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ’’ μας φέρνει σε επαφή με τη φρικτή εποχή της προσφυγιάς των Μικρασιατών σε σκηνές σχεδόν στρατοπέδου συγκέντρωσης. Ένα διήγημα με πολλά ιστορικά στοιχεία αλλά και έντονο συναισθηματικό φορτίο. Προσωπικά, με άγγιξε πιο πολύ απ’ όλα… Σ’ αυτό το διήγημα βλέπουμε μέσα απ’ τα μάτια ενός μικρού παιδιού που βρέθηκε πρόσφυγας στην Καλαμαριά μόνο με τον πατέρα του πώς οι ξεριζωμένοι μας πρόγονοι βίωσαν τις κακουχίες, τις αρρώστιες, την ανέχεια αλλά και το ρατσισμό την εποχή εκείνη. Πώς αδικήθηκαν, πώς συμβιβάστηκαν, πώς δεν τόλμαγαν καν να διαμαρτυρηθούν γιατί προείχε κυρίως η επιβίωσή τους… πώς έφυγαν απ’ την Ανατολή ως Έλληνες και έγιναν δεκτοί στην Ελλάδα ως ‘’Τουρκομερίτες’’… Όμως και πώς στάθηκαν στα πόδια τους, σήκωσαν κεφάλι ενώ άλλοι ‘’γνήσιοι Έλληνες’’ εντός εισαγωγικών απέτυχαν και κατέστρεψαν μόνοι τους τη ζωή τους… Πρόκειται για ένα διήγημα, όπως είπα και πριν, πολύ ανθρώπινο και πολύ γλωσσικά ενδιαφέρον δεδομένων όλων αυτών των τούρκικων λέξεων που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας με σκοπό να μας μεταφέρει στο κλίμα της εποχής…
Το δεύτερο διήγημα που λέγεται ‘’ΤΟ ΥΣΤΑΤΟ ΧΑΙΡΕ’’ το βρήκα πραγματικά πρωτότυπο και ευφάνταστο, μπορώ να πω. Το εν λόγω κείμενο πραγματεύεται την ανθρώπινη απώλεια, το θάνατο του αγαπημένου προσώπου σα γεγονός οριστικό και απόλυτο που γεννά βαθύ πόνο… γεγονός όμως που θέλοντας ή μη συνοδεύεται από την κηδεία, μια τελετουργία αναπόφευκτη που συχνά εξελίσσεται σε εθιμοτυπική διαδικασία της κοσμικής ζωής. Στο έργο αυτό παρακολουθούμε πώς ο μακαρίτης – κεντρικό πρόσωπο φρόντισε να εφεύρει έναν πολύ έξυπνο τέχνασμα ώστε να απαλλάξει την αγαπημένη του οικογένεια από το θρήνο και το βάρος του θανάτου του.  Εδώ ο Αλ. Ακριτίδης προβάλλει την ειλικρινή αγάπη που αισθάνεται ένας άνθρωπος για την οικογένειά του, το δέσιμο με αυτή αλλά και καυτηριάζει με τον τρόπο του τη γελοιότητα και τη μικρότητα ενίοτε των εθίμων της κοινωνίας μας. 
Το τρίτο κείμενο που φέρει τον τίτλο ‘’Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ’’, βραβευμένο και αυτό, όπως τα δύο πρώτα, μας ταξιδεύει στο απέραντο γαλάζιο του πανέμορφου νησιού μας, της Αμοργού. Εδώ, ο βασικός μας ήρωας είναι ένας γόνος μεταναστών στην Αμερική, δημιουργημένος οικονομικά που βάζει στόχο να ανακαλύψει ένα θησαυρό κάπου κρυμμένο στην Αμοργό… ένα σημείωμα της γιαγιάς του που κάποτε αναγκάστηκε να αφήσει την πατρίδα της την Αμοργό για να έλθει με το σύζυγό της στην Αμερική με σκοπό την επιβίωση τον αναστατώνει και τον πεισμώνει για να βρει… αυτό το θησαυρό… Έτσι, εξασφαλίζει την απαραίτητη άδεια, κατεβάζει συνεργεία και ειδικούς επιστήμονες για να τον ανακαλύψει και μέσα από όλα αυτά γνωρίζει τους ανθρώπους του νησιού, τα κάλλη του, τη φιλοξενία, τη θέρμη που αυτοί εκπέμπουν, τις νοστιμιές του μέρους, τα μοναδικά όμορφα τοπία… Κι έτσι βρίσκει στο τέλος τον πραγματικό θησαυρό που δεν αποτελείται από φλουριά και χρυσάφι αλλά από ζεστά χαμόγελα, από εικόνες γαλάζιες και φωτεινές, από μυρωδιές και αρώματα. Η αγάπη για την πατρίδα, η αξία της αυθεντικότητας των πραγμάτων και των ανθρώπων, η απεραντοσύνη και η ανεκτίμητη χάρη της φύσης αποτελούν τις βασικές ιδέες του διηγήματος αυτού.
Το τέταρτο διήγημα του βιβλίου που λέγεται ‘’ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΟΡΑΧΗ’’ μας γνωρίζει με τον ατίθασο γιο ενός ταπεινού χωριανού που άφησε το μέρος του, ένα ορεινό χωριό με κατοίκους κυρίως κτηνοτρόφους, για να σπουδάσει σκηνοθέτης στο εξωτερικό και να γυρίσει στη συνέχεια ταινία με θέμα τη γερμανική κατοχή με πρωταγωνιστές τους ίδιους του τους συγχωριανούς. Ευφυής και γαλαντόμος, κατορθώνει και πείθει πονηρά ακόμα και τους πιο αντιδραστικούς να λάβουν μέρος στο έργο παίζοντας ακόμα και τους δωσίλογους με την υπόσχεση ότι στο πλαίσιο της ταινίας θα έχουν και ρόλους ανταρτών και ‘’γερμανοφάγων’’. Έχουμε να κάνουμε πραγματικά με ένα κείμενο που μας προτρέπει να βλέπουμε τη ζωή μέσα από το θετικό της πρίσμα… να κρατάμε τα καλά της στοιχεία και να μην αναλωνόμαστε με τα αρνητικά… Όπως και στο προηγούμενο κείμενο, ο συγγραφέας τονίζει το νόστο για την πατρίδα αλλά και την απότομη αλλαγή της ιδιοσυγκρασίας του Έλληνα, ίδιον του χαρακτηριστικού ταμπεραμέντου του.
Τελειώνοντας, το πέμπτο διήγημα της συλλογής που τιτλοφορείται ‘’ΕΝ ΒΡΑΣΜΩ ΨΥΧΗΣ’’ μας συστήνει με ένα σύζυγο – θύμα που ανέχεται τις συστηματικές απιστίες της συζύγου του και την κατάχρηση της υπομονής του εκ μέρους της καθώς και το χλευασμό των συγχωριανών του που αμείλικτα τον κρίνουν και τον σχολιάζουν ενώ εκείνος κλείνει τα μάτια στην αλήθεια παλεύοντας να κρατήσει όρθια την οικογένειά του. Στο διήγημα αυτό, που έχει ομολογουμένως αναπάντεχη κατάληξη, βλέπουμε πώς το αρνί γίνεται λύκος, πώς ένας άνθρωπος σπάει τα δεσμά του, πώς καλείται να κάνει την επανάστασή του, να υπερασπιστεί τον εαυτό του… Παράλληλα με την κεντρική ιδέα, έχουμε και τις επιμέρους όπως είναι η εγκατάλειψη της ελληνικής επαρχίας, το θράσος των ανθρώπων που δε διστάζουν να γίνουν οπορτουνιστές προκειμένου να κερδίσουν, τον τρόπο ζωής του σύγχρονου ανθρώπου που δεν έχει καν αναρωτηθεί πώς γεμίζει το τραπέζι του με τα απαραίτητα αλλά τη μεταμόρφωση – αλλοίωση μερικές φορές της σημερινής γυναίκας που συχνά ταυτίζεται με την κατάντια και την παρακμή.
Πριν κλείσω, αξίζει να μιλήσω και για το χαρακτηριστικό εξώφυλλο του βιβλίου που μας ταξιδεύει στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’50… πρόκειται όπως λέει κι ο ίδιος ο Αλέξανδρος για μια αυθεντική φωτογραφία με τον πατέρα του… Μια δεκαετία όπου οι Έλληνες έδιναν μάχη να βγουν από τη φτώχεια και την εξαθλίωση που έφεραν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και ακόμα χειρότερα ο Εμφύλιος αλλά και ο εν εξελίξει Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ των ισχυρών κρατών.
Πριν σας χαιρετήσω λοιπόν, προτείνω να σταθούμε σ’ αυτήν εδώ τη φωτογραφία και να ακολουθήσουμε κι εμείς το παράδειγμα των εικονιζομένων της: να τολμήσουμε, παρόλα τα προβλήματα, να κοιτάξουμε τη ζωή από ψηλά, να αναπνεύσουμε βαθιά, να χαμογελάσουμε και να πάμε παραπέρα!


ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ!

1 σχόλιο:

  1. ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
    Οι εκδόσεις ΤΟΠΟΣ σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλιου του Μιχάλη Κατσαρού ΜΕΙΖΟΝΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ, την Πέμπτη 22 Νοεμβρίου 2018,ωρα 8.00, στο POLIS ART CAFÉ, Πεσμαζόγλου 5 και Σταδίου, Τηλ.210-3245988
    _____________________________________________________________________
    Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 20 χρόνων από το θάνατο του ελευθεριακού ποιητή Μιχάλη Κατσαρού, οι εκδόσεις ΤΟΠΟΣ προχώρησαν στην έκδοση του βιβλίου «ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ, ΜΕΙΖΟΝΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ» .Το βιβλίο αυτό, σε επιμέλεια Άρη Μαραγκόπουλου, περιλαμβάνει όλο το έργο της πρώτης συγγραφικής περιόδου του ποιητή, δηλαδή τις συλλογές ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ, ΟΡΟΠΕΔΙΟ και ΚΑΤΑ ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΩΝ καθώς και για πρώτη φορά ΑΝΕΚΔΟΤΑ, ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΑ ΚΑΙ ΑΘΗΣΑΥΡΙΣΤΑ ποιήματα από την ίδια εποχή, δηλαδή από τα χρόνια της Απελευθέρωσης, των Δεκεμβριανών και των κατοπινών χρόνων, μέχρι και το 1957.
    Στο πρώτο μέρος του μπορεί ο αναγνώστης να διαβάσει ποιήματα διάσημα όπως τη Διαθήκη με το Αντισταθείτε και το «Ελευθερία Ανάπηρη πάλι σου τάζουν» ή το «Πάρτε μαζί σας νερό, το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία». Το δεύτερο μέρος του τόμου, έχει άγνωστα ποιήματα, με την ίδια θεματολογία αλλά και παλιότερα , των ηρωικών εποχών, όπως αυτό, γραμμένο για (κι επάνω στα ) οδοφράγματα των Δεκεμβριανών:
    Έφοδος
    Δέσαμε την καρδιά μας στο οδόφραγμα.
    Κι η σιωπή της νύχτας λαγοκοιμότανε.

    Μετρήσαμε τα δένδρα τ’ ασάλευτα
    στην ατέλειωτη λεωφόρο.

    Κι άχνιζεν η ανάσα μας προσμένοντας
    έσταζε το μολύβι απ’ την καρδιά μας
    κι ακούγαμε τελεύοντας τον ήχο του στην άσφαλτο.

    Κι όπου τα ξημερώματα λύθηκαν τ’ αγριοπούλια
    που προσμένανε το μήνυμα της έφοδος.

    Χτύπησαν τις φτερούγες αλαλάζοντας
    στη φωτεινή γραμμή χωρίς θάνατο

    Πήρανε την κορφή τ’ Ολύμπου την ασάλευτη
    και παίξανε στη μάχη το τραγούδι.

    Και προσπεράσαμε τα πεθαμένα δέντρα που δεν έγνεφαν

    Και προσπεράσαμε τα μολυβένια στρατιωτάκια
    π’ απορήσανε για τον άνεμο.

    Έσκαζε ο ήλιος στήνοντας το λάβαρό μας
    δύο τετράγωνα πιο μπρος από τα χτες...
    …………………………………………………………………………………
    Ή όπως αυτό, που το έγραψε σένα πακέτο από τσιγάρα αμέσως μετά την εκτέλεση του Μπελογιάννη και του Πλουμπίδη:


    Με το λάβαρό σου
    Με το λάβαρό σου
    το κοντάρι σπασμένο
    προσπαθείς ν’ ανεβείς τα σκαλιά.

    Τα πλήθη κάτω–
    κάτω από σε
    λουφασμένα στον ίσκιο
    ή καθισμένα αδιάφορα σε μια πέτρα
    σκύβουν όλο και σκύβουν
    κι άξαφνα ανάβουν οι πυρκαγιές
    –η δικιά σου φωτιά
    του ανθρώπου με το γαρίφαλο
    και του άλλου.

    Κι άξαφνα
    ακούγεται μια φωνή
    κι ύστερα πάλι σωπαίνουν
    κι εσύ στα σκαλιά
    εσύ τη σημαία κυματίζεις για λίγο.

    Μετά περνάνε καμιόνια
    αυτοκίνητα, υπηρεσιακά έγγραφα,
    πυροβολικό, στρατιώτες,
    περνάνε εργάτες που έχασαν
    το σαββατόβραδο
    κι άλλα σπουδαία.
    Σε περιμένω.

    Και αυτό, για τους μεγάλους «Ηγέτες» :

    Στην όρχηση
    Στους ήχους
    Στα κρουστά
    Πρώτος ο Μάγος Ισκαβάντι.
    Τέλειος εις όλα.
    Εις την φρουράν
    Εις το μαστίγιον
    Υψούτο με το τραχύ βλέμμα του
    Ως τίγρης πάνω από τα πλήθη του λαού Γιαμά – Σι – Εν.
    Παράδειγμα προς νέους
    Σε χίλιους αιώνας εις όλην την Ασίαν.

    Μόνον Που έπασχε από νόσον άγνωστον των οφθαλμών
    Κανείς όμως δεν το γνώριζεν

    Κι έτσι ευτυχούσε

    ΑπάντησηΔιαγραφή