ΤΟ ΚΟΥΔΟΥΝΙ του Δημήτρη Αλεξίου

Θέατρο Μεταξουργείο

Κυριακή, 26/12/2021

5.30μμ

Δραματολογική ανάλυση & κριτική παράστασης

της Μαρίνας Αποστόλου

«ΤΟ ΚΟΥΔΟΥΝΙ ΠΛΗΡΩΝΕ ΓΙΑ ΜΑΣ»

Το είδος του σκληρού ρεαλισμού επέλεξε να υπηρετήσει ο Δημήτρης Αλεξίου μέσα από το θεατρικό του έργο με τίτλο ΤΟ ΚΟΥΔΟΥΝΙ. Τρεις φίλοι, σαραντάρηδες πια, μεγαλωμένοι παράλληλα, δεμένοι, πληγωμένοι, φέροντες ο καθένας τα δικά του τραύματα. Ένας προπονητής του μπάσκετ, ώριμος πια, σε ρόλο μέντορα και πατέρα. Μια μητέρα κατάκοιτη, που επικοινωνεί κουνώντας τα μάτια και πατώντας με το σαγόνι ένα κουδούνι… Μια νεαρή αποκλειστική νοσοκόμα που φροντίζει πιστά και αδιαμαρτύρητα την άρρωστη γυναίκα και μια εξώγαμη κόρη του προπονητή που θα δώσει ώθηση στο ξετύλιγμα του μίτου της υπόθεσης.

Στο ανακαινισμένο διαμέρισμα του Μάριου, ασφαλιστή στο επάγγελμα και γιου της κλινήρους κυρίας Αλέκας, συγκεντρώνονται για να παίξουν πόκερ τρεις φίλοι γύρω στα 40. Δεν παραλείπουν να καλέσουν επίσης και τον coach, τον προπονητή τους, τον Αποστόλη, που ακόμη και τώρα δεν παύει να τους νουθετεί αλλά και να τους θυμίζει παλιές καλές στιγμές που μοιράστηκαν οι τέσσερίς τους, τόσο κατά τη διάρκεια αγώνων μπάσκετ όσο και εκτός γηπέδου.

Μια περίεργη ίσως και ανόσια σχέση συνδέει τα τέσσερα αντρικά δραματικά πρόσωπα η οποία δε στηρίζεται μόνο στις κοινές αθλητικές τους μνήμες αλλά και σε μυστικά, βαθιά κρυμμένα και ριζωμένα. Σκοτεινά και ως τα τώρα ανείπωτα. Έχει έρθει μάλλον η ώρα να έλθουν στην επιφάνεια και μέσω της αποκάλυψής τους να οδηγηθούν σε τραγική καθαρτήρια κατάληξη όλοι τους.

ΤΑ ΔΡΑΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Η Αλέκα: Μητέρα του Μάριου και κατάκοιτη λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου. Μεγάλωσε το γιο της με περισσή αγάπη και προστασία. Διαζευγμένη αρχικά και χήρα κατόπιν, σήκωσε όλα τα οικογενειακά βάρη στην πλάτη της με αυταπάρνηση. Επέλεξε το επάγγελμα της πόρνης γιατί ίσως να μην υπήρχε άλλη άμεση λύση αντιμετώπισης των πρακτικών προβλημάτων και κυρίως των αναγκών του παιδιού της που ήταν μια ζωή φιλάσθενο, κλειστός χαρακτήρας αλλά και χρειαζόταν να σπουδάσει, όπως άλλωστε κάθε παιδί. Στο (δραματικό) αυτό πρόσωπο επαναλαμβάνεται το μοτίβο της γυναίκας – μάνας που ακολούθησε τον δρόμο της πορνείας καθώς δε διέθετε τα μέσα για την ανατροφή του μονάκριβου τέκνου της. Χωρίς σύζυγο, καθώς ακόμα κι όταν αυτός υπήρχε διόλου ενδιαφερόταν για την οικογένειά του, φρόντιζε διαρκώς αλλά τελικά όχι πάντα επιτυχώς να αποκρύβει την πραγματική της ταυτότητα από το παιδί της και τη λοιπή κοινωνία. Το κορμί της έχει αποτελέσει αντικείμενο πληρωμένου έρωτα τόσο για τον μπακάλη της γειτονιάς, όσο και για τον Αποστόλη αλλά και το διευθυντή του δημοτικού σχολείου όπου φοίτησε ο Μάριος. Χωρίς ταμπού αλλά με ψυχή τίμια και καθάρια δεν υστερεί σε τίποτα από μια τρυφερή μητέρα που πάνω απ’ όλα λατρεύει το παιδί της και το δέχεται γι’ αυτό που είναι αφού για εκείνη αποτελεί «το καλύτερο παιδί του κόσμου».

Ο Μάριος: Γιος της κυρίας Αλέκας. Περίπου σαράντα ετών, χωρίς προσωπική ζωή, ασφαλιστής στο επάγγελμα και αποκλειστικά αφοσιωμένος στην ασθενή μητέρα του. Δεν γνωρίζει λεπτομέρειες για τη ζωή που εκείνη έχει διαγάγει, θυμάται όμως με πόνο ψυχής, όπως παρακολουθούμε στο τέλος της παράστασης ότι «το κουδούνι πλήρωνε για μας» επιβεβαιώνοντας ότι τα παιδιά, ακόμα κι αν δεν έχουν την ωριμότητα να αντιληφθούν πλήρως την αλήθεια, την προσεγγίζουν ωστόσο μέσω της διαίσθησης. Ευαίσθητος, δοτικός, αλτρουιστής, δέχεται παθητικά τις ταπεινώσεις και τις πότε σεξιστικές πότε ρατσιστικές εξάρσεις του άλλου φίλου της παρέας, του Οδυσσέα, στο πρόσωπο του οποίου εκδηλώνει από μικρός μια ιδιαίτερη προσκόλληση. Για κάποιον αδιασάφητο λόγο, συμπεριφέρεται με αγένεια στην Ειρήνη, την ευγενική νεαρή αποκλειστική νοσοκόμα που περιποιείται τη μητέρα του. Οι γυναίκες δεν τον αφορούν και για το λόγο αυτό αποκρούει το πιεστικό φλερτ της Φανής, της εξώγαμης κόρης του προπονητή του. Κι ενώ ως προσωπικότητα είναι υπέρ της συγχώρησης των άλλων, δε μοιράζεται την ίδια άποψη και για τη μητέρα του όταν η αλήθεια έρχεται στο φως μέσω του ημερολογίου της που τυχαία πέφτει στα χέρια του. Στο πρόσωπο του Μάριου παίρνει σάρκα και οστά ο τύπος του ομοφυλόφιλου άντρα που λόγω της συντηρητικής κοινωνίας έχει στερηθεί μια ζωή τον έρωτα αλλά και του γιου που είναι απόλυτα πεπεισμένος για την άρρηκτη ηθική της μητέρας του.

Ο Οδυσσέας: Φίλος του Μάριου και του Γιάννη. Ασφαλιστής και αυτός, γεγονός που το οφείλει στον Μάριο. Κυνικός, σκληρός, μισογύνης και μαζί μισάνθρωπος, εκφέρεται με σκληρότητα για όλους και φροντίζει να μη χάνει ποτέ του καμιά ευκαιρία μέσω της οποίας θα διασκεδάσει ή θα επιβιώσει. Ειρωνεύεται τον Γιάννη που προσπαθεί να αποκτήσει παιδί, γεμίζει με τη βία το στόμα του Μάριου με τυροπιτάκια για να γελάσει, χρησιμοποιεί τις γυναίκες ως σκεύη ηδονής και μένει άπραγος με άδεια χέρια όταν απολύεται από την ασφαλιστική εταιρεία, όπου εργάζεται, καθώς δε γνωρίζει να εξασκεί κανένα άλλο επάγγελμα. Ο Οδυσσέας ενσαρκώνει το πληγωμένο παιδί που στερήθηκε τη μητέρα του και χρησιμοποιεί το μίσος και την αγριότητα ως ασπίδα προφύλαξης της τραυματισμένης ψυχής του. Πληγώνει τους άλλους ακριβώς επειδή πονάει βαθιά ο ίδιος αναμένοντας να εισπράξει έτσι μια νοσηρή ικανοποίηση.

Ο Γιάννης: Ο άλλος συνομήλικος φίλος της αντροπαρέας. Δικηγόρος και παντρεμένος με τη Μαρίνα. Προσπαθεί εδώ και καιρό να αποκτήσει παιδί μαζί της κυρίως γιατί το επιθυμεί όσο τίποτα εκείνη. Καθώς όμως κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, απελπίζεται και φθάνει στο σημείο να αναζητά σπέρμα από άλλους άντρες και συγκεκριμένα από τους δύο φίλους του. Είναι ίσως ο πιο συγκροτημένος και πιο ακέραιος απ’ όλους καθώς έχει χαράξει μια πορεία πιο «καθώς πρέπει», πιο συμβατική, «πιο φυσιολογική» (νομική επιστήμη – γάμος – στόχος η οικογένεια). Πώς όμως ορίζεται το φυσιολογικό; Ατάκα που ακούμε να λέγεται και στο έργο και ρητορικό ερώτημα που μάλλον τελικά δεν έχει ξεκάθαρη απάντηση.

Ο Αποστόλης: Ο προπονητής των κάποτε παικτών του μπάσκετ ή αγγλιστί ‘’coach’’. Θεματοφύλακας των ηθικών και πνευματικών αξιών τόσο που υπενθυμίζει με αυστηρό πατρικό τρόπο στον Οδυσσέα τον καθοριστικό ρόλο του ντροπαλού κατά τα άλλα Μάριου στο παιχνίδι τους και τόσο που η αντίδρασή του σε αποκάλυψη που προσβάλλει την ηθική του ως πατέρα αποβαίνει μοιραία. Είναι το πρόσωπο που εξισορροπεί τις σχέσεις των τριών φίλων – παικτών αλλά και ο άνδρας που παρότι αγαπάει τη σύζυγο και το παιδί του, αναζητάει και τον με ανταλλάγματα έρωτα ενώ αργότερα διατηρεί μια διπλή ζωή η οποία θίγει τα οικονομικά συμφέροντα της «νόμιμης» οικογένειάς του.

Η Ειρήνη: Η αποκλειστική νοσοκόμα της Αλέκας. Πολύ νέα σε ηλικία, υπέρ το δέον υποστηρικτική, πάντοτε διαθέσιμη και υπομονετική τόσο με την ασθενή της όσο και με την παραξενιά του Μάριου. Επαινεί τον τελευταίο για το ήθος του τόσο στη μητέρα του όσο και στον ίδιο προτρέποντάς τον να δημιουργήσει μια όμορφη οικογένεια. Εντοπίζει πρώτη το ημερολόγιο της Αλέκας τις ώρες που της αφιερώνει στο διάβασμα και μαθαίνει τα πάντα για το παρελθόν της οικογένειας.

Η Φανή: Η εκτός γάμου μη αναγνωρισμένη κόρη του Αποστόλη. Λίγο πριν τα δεκαοκτώ της, απελευθερωμένη, χωρίς ενδιαφέρον για τα υλικά αγαθά και τις κληρονομιές, απολαμβάνει από νωρίς τον έρωτα και δεν το κρύβει. Την ελκύει εν τούτοις η σεμνότητα του Μάριου κι όχι τελικά η άνευ ορίων τόλμη του Οδυσσέα.

Η ΠΟΛΥΣΗΜΙΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥ «ΚΟΥΔΟΥΝΙ»

Ο Δημήτρης Αλεξίου, εκτός από την άριστη πλοκή που επιτυγχάνει, παίζει αριστοτεχνικά και με τις λέξεις. Το «κουδούνι» χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως και αντιστοιχεί πότε στο κουδούνι που φοράει για λειτουργικούς λόγους η Αλέκα, πότε στο κουδούνι που χτυπούσαν οι πελάτες της μητέρας του Μάριου μα και στο κουδούνι που χτυπά η δασκάλα του για να συστήσει ψυχολόγο στη μητέρα του, παλιότερα, στο μακρινό παρελθόν. Αντιστοιχεί ακόμη πότε στο κουδούνι που ακούγεται στην πόρτα του σπιτιού του Μάριου ή ακόμα και στο τηλέφωνο απ’ όπου εκείνος ενημερώνεται για συνταρακτικά νέα. Είναι τέλος το κουδούνι που χτυπάει ο Αποστόλης ενώ η Φανή συνευρίσκεται ερωτικά με τον Οδυσσέα.

Το «κουδούνι» λοιπόν γίνεται συνώνυμο και σήμα-κατατεθέν του εφιάλτη, της ανθρώπινης ανεπάρκειας και ανημπόριας, της μοναξιάς και της δυστυχίας.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ

Σκηνοθετημένη από τον ίδιο τον συγγραφέα (ο οποίος εμπλέκεται πολυδιάστατα σ’ αυτήν), η παράσταση διακρίνεται για τη ζωντάνια της και το μεράκι των συντελεστών της. Στα μάτια τους καθρεπτίζεται η αγάπη για το θέατρο αποδεικνύοντας ότι «καλό» θέατρο δεν παρακολουθεί κανείς μόνο σε «μεγάλες» σκηνές από γνωστούς ηθοποιούς.

Έργα σαν «ΤΟ ΚΟΥΔΟΥΝΙ» μας επιτρέπουν δικαιωματικά να είμαστε υπερήφανοι για τη σύγχρονη ελληνική δραματουργία.

Ειδική μνεία οφείλουμε στην εξαιρετική ερμηνεία του ρόλου του Οδυσσέα και στη μουσική επένδυση της παράστασης που την καθιστά αισθητικά μοναδική.

 

 

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Κείμενο – σκηνοθεσία: Δημήτρης Αλεξίου

Βοηθός σκηνοθέτη: Άντα Ανδρούτσου

Σκηνικά: Σταμάτης Ζέρβας

Κατασκευή σκηνικών: Γιώργος Χάιντας, Δημήτρης Μαμάι, Αλέξανδρος Πέτοβας

Φωτισμοί: Δημήτρης Αλεξίου

Φωτογραφίες: Γιώργος Νίκογλου

Βίντεο: Νεκτάριος Θεοδώρου

Graphic design: Δήμητρα Καραγιάννη

Πρωτότυπη μουσική επένδυση: Βαγγέλης Σερίφης

Επικοινωνία: Acerinta, acerinta@yahoo.gr

Εκτέλεση παραγωγής: Κωνσταντίνος Πλατής

 

Το ομώνυμο τραγούδι της παράστασης ερμηνεύει η Αθηνά Πανταζή σε στίχους Κατερίνας Ξαναλάτου, μελωδία του Δημήτρη Αλεξίου και παραγωγή- ενορχήστρωση Βαγγέλη Σερίφη

 

Παίζουν: Απόστολος Βαρναβέλιας, Κατερίνα Ξαναλάτου, Βασίλης Λαδικός, Γιώργος Χάιντας, Βαρβάρα Ραμπαούνη, Γεωργία Προκοπίου. Φιλική συμμετοχή: Βασίλης Μουτσόπουλος

Διάρκεια 105’