ΤΣΙΤΑΧ. Η ΕΡΗΜΙΑ ΤΟΥ ΤΕΡΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑ

του Βασίλη Κατσικονούρη

ΘΕΑΤΡΟ «ΣΤΑΘΜΟΣ»

Βίκτωρος Ουγκώ 55, Μεταξουργείο

 

Σάββατο, 15 Οκτωβρίου 2022

6.15 μ.μ.

 

Κριτική ανάλυση

της Μαρίνας Αποστόλου

Δεν γίνονται όλα για τα λεφτά πια… ΑΛΛΑ με τα λεφτά ΟΛΑ γίνονται.

 

Είναι προφανές και μαζί ευτύχημα ότι η φετινή θεατρική σεζόν περιλαμβάνει απολαυστικούς ανδρικούς μονόλογους (είχαμε, η αλήθεια είναι, «εθιστεί» στους γυναικείους) όπως αυτός που ανεβαίνει, δυστυχώς για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων, στο υπέροχο θέατρο «ΣΤΑΘΜΟΣ» του Μεταξουργείου.

Ο Γιώργος Νινιός ερμηνεύει το μονολογικό δραματικό κείμενο του Βασίλη Κατσικονούρη Τσιτάχ. Η ερημιά του τερματοφύλακα δίνοντας ρεσιτάλ υποκριτικής ανάμικτης με χιούμορ και συγκίνηση. Πρόκειται για ένα έργο – κέντημα που θέτει στο κέντρο του τον άνθρωπο και το σύστημα αξιών που καθορίζει τις επιλογές και τις κινήσεις του. Το ποδόσφαιρο ως επάγγελμα και εν γένει η ζωή του ταλαντούχου ποδοσφαιριστή δεν αποτελούν παρά μόνο το κάδρο των σκέψεων και των προβληματισμών του εξαιρετικού σύγχρονου συγγραφέα Βασίλη Κατσικονούρη.

Ο Τσιτάχ (παρομοίωση με το γνωστό αιλουροειδές γατόπαρδο – δεν μαθαίνουμε ποτέ το κανονικό του όνομα – δεν χρειάζεται κιόλας), παλαίμαχος τερματοφύλακας της Εθνικής Ελλάδος, επισκέπτεται μια σχολική τάξη για να μιλήσει στους μαθητές για τα ιδεώδη του αθλητισμού. Αφορμή η αντίστοιχη συμβολική ημέρα (Πανελλήνια Ημέρα Σχολικού Αθλητισμού).

Κατεβαίνει από τα σκαλιά, μπαίνει στην αίθουσα με ένα σακ – βουαγιάζ, φέρει λιτή αθλητική περιβολή και αρχίζει να ξεδιπλώνει τα εσώψυχά του χωρίς να φείδεται αυθορμητισμού κι αυθεντικότητας. Με απόλυτη φυσικότητα, ταξιδεύει στο παρελθόν του, θυμάται δυνατές ποδοσφαιρικές εμπειρίες και ασκεί την αυτοκριτική του καθώς μιλάει για τα λάθη του που όμως για κάποιο σοβαρό λόγο έπραξε…

Παράλληλα με την εξομολόγησή του κινείται και μια μαριονέτα – ποδοσφαιριστής στα δεξιά του˙ ένα πρωτότυπο σκηνικό αντικείμενο με ξεχωριστό σημειολογικό φορτίο καθότι παριστάνει τον ίδιο τον Τσιτάχ χορεύοντας μαζί του το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας σε μια στιγμή λήψης κρίσιμων αποφάσεων.

Ένα θρανίο, μια καρέκλα σχολική, ένα μπουκαλάκι νερό κι ένα ποτήρι που δεν θα του χρειαστούν, καθώς ο Τσιτάχ πίνει τσιγάρα και κρασί, συνθέτουν το υπόλοιπο σκηνικό της παράστασης. Ο Γιώργος Νινιός ταυτίζεται με τον χαρακτήρα που υποδύεται, ένα δραματικό πρόσωπο συναισθηματικό, ηθικό, μοναχικό (όπως κάθε τερματοφύλακας άλλωστε, στοιχείο που τονίζεται μέσα στο έργο), που ζει με τις αναμνήσεις του και έχει καταλήξει να περνάει, όπως λέμε, στην «ψάθα». Άσπρα μακριά μαλλιά, άσπρο μούσι, πρόσωπο κουρασμένο μα ψυχή αναλλοίωτη και καθαρή. Αστειεύεται και την ίδια ώρα δακρύζει. Πραγματικά, ο Γιώργος Νινιός είναι από τους λίγους ηθοποιούς που εκπέμπουν τόσο έντονα συναισθήματα ακόμα και χωρίς να εκφέρει λόγο. Μόνο με τις μούτες του, με το κούνημα του κεφαλιού του, με τη σιωπή του και το βλέμμα του. Πόσο μάλλον όταν κρατάει στα χέρια του και συσκηνοθετεί με την Ερμίνα Κυριαζή έναν τέτοιο μονόλογο ενώ υπογράφει και τη μουσική του μαζί – μουσική λαϊκή του πόνου, ανεπιτήδευτη όπως κι ο ίδιος (ο Γιώργος Νινιός είναι και γνωστός μουσικός εκτός από ηθοποιός).

Υπάρχει κάτι χειρότερο από τον θάνατο… που από άνθρωπο σε κάνει πράμα… γιατί κι όταν πεθαίνεις άνθρωπος είσαι… η ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ

 

Ο ΚΟΡΩΠΙΑΚΟΣ

Αν είσαι αναποφάσιστος, πάει σού πήραν την μπάλα…

 

Ο Τσιτάχ θυμάται τη συμμετοχή του στην τοπική ομάδα του Κορωπιακού όταν διεκδικούσε την κούπα Ανατολικής Αττικής και Μεσογείων. Παιχνίδι μες τη λάσπη, μια μπάλα βυθισμένη εκεί σαν βλήμα που δεν έσκασε. Μια μπάλα που δεν άφηνε να του πάρουν, μια ερωμένη που κρατούσε σφιχτά στην αγκαλιά του ακόμα και την ώρα του χειρουργείου μετά από χτύπημα που δέχτηκε στο πρόσωπο από τον εξτρέμ (πλευρικός ή ακραίος μέσος). Μια λατρεία που έχει φέρει μαζί του και στο τέλος δωρίζει μεγαλόψυχα στο ακροατήριό του. Είναι κυριολεκτικά όλη του η περιουσία.

 

Ο ΠΑΡΑΣΤΑΤΟΦ – σέντερ φορ

Πιάνεται ο αέρας;

 

Ο Τσιτάχ μνημονεύει τον Παραστάτοφ (πρόσωπο υπαρκτό;), τον «μεγαλύτερο κύριο», όπως τον αποκαλεί, επιθετικό αντίπαλης ομάδας, αθλητή – υπόδειγμα που ανήκει σε εκείνους τους μερικούς ανθρώπους που δίνουν μόνοι τους το μήνυμα καθώς περνάνε ή όπως χαμογελάνε. Τον φέρνει στο μυαλό του να «ντριμπλάρει» στη σέντρα.

Εξάλλου, όπως τον ακούμε να λέει απλά και άμεσα: Το γκολ δεν έχει πάντα σημασία … αρκεί να κάνεις την ομορφιά… ενώ καπνίζει μανιωδώς φροντίζοντας να βάζει κάθε φορά τη στάχτη στην τσέπη του για να μην λερώσει τον χώρο της σχολικής αίθουσας.

 

ΤΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΞΙΕΣ

Βαθιά φιλοσοφικός κι ενίοτε αθυρόστομος, κάτι για το οποίο απολογείται στον δάσκαλο της τάξης, αναρωτιέται κι ο ίδιος για τις αξίες και τα ιδανικά του αθλητισμού και της ανθρώπινης ζωής – διαδρομής ευρύτερα. Τι είναι ο αθλητισμός; Κάτι που σε κρατάει μακριά από τις καταχρήσεις; Όπως φαίνεται από τον ίδιο τον Τσιτάχ και όχι μόνο, μάλλον όχι. Είναι η άμιλλα όπως λέμε άμυλ-α δηλαδή πατάτες και ζυμαρικά; Αυτό δεν διδάσκονται σχεδόν στερεοτυπικά οι μαθητές;

Αλήθεια, αξίζει να προσπαθεί κανείς; Μήπως είναι τελικά βαρετή η νίκη όλη την ώρα; Μήπως ήττα και νίκη δεν είναι οι όψεις του ίδιου νομίσματος; Μήπως το μόνο πράγμα που μετράει είναι τι θα γυρίσει να σου πει ο εαυτός σου το βράδυ; Η φανέλα δεν είναι συνώνυμο της αξιοπρέπειας;

 

Η ΥΠΕΡΤΑΤΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ – Ο ΤΑΣΟΥΛΗΣ

Κι είχε ένα αριστερό… φαρμάκι! Κι ένα σπάσιμο στη μέση… Και μετά πηγαίναμε για μπύρες.

Ο Τασούλης, που ήταν αδερφός με το (Ε) Λενάκι του, την αγαπημένη του, χρειάστηκε ξαφνικά την βοήθειά του, τα λεφτά του για να πάει στην Αμερική… μα οι μισθοί είχαν πέσει… μέχρι που βρέθηκαν μπροστά του 500.000 δραχμές κι ο ίδιος χόρεψε το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας με το ένα χέρι κρεμασμένο στον αέρα σαν σπασμένο φτερό…

 

ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΑΓΚΗΣ

Αφού ξέρω μωρή πουτάνα ότι θα μου κάτσεις… Τι γίνεται όταν το μυαλό πρέπει να ελέγξει το σώμα; Μ’ έπιασε μια ερημιά… Στο ημίχρονο στα αποδυτήρια μόνος… Βγάλτε έξω τον Τσιτάχ… Προτού αρχίσει ο αγώνας, νικημένος…

 

Η ΑΠΟΚΡΟΥΣΗ – Η ΜΟΝΑΞΙΑ

Ο Τσιτάχ εξακολουθεί να θυμάται… τα νύχια του μέσα στο πετσί της μπάλας… τον κόσμο να τον στηρίζει την ύστατη στιγμή κι εκείνος να διαπράττει εν αγνοία του το μοιραίο λάθος που θα προκαλέσει την καταστροφή τριών ανθρώπων. Μα όταν ακούει κανένα ωραίο τραγούδι στο ράδιο, χαίρεται γιατί φαντάζεται ότι μπορεί να το ακούει και το (Ε) Λενάκι του… Τι νόημα όμως έχει αυτό όταν βλέπει στην παραλία τα αστέρια να πέφτουν κι αυτός να μην έχει καμιά ευχή να κάνει;

 

Έχουμε πράγματι να κάνουμε με ένα συγκλονιστικό κείμενο, του οποίου ο τίτλος μαρτυράει πολλά. Ειδικά ο όρος «ερημιά». Ο τερματοφύλακας είναι άτομο φύσει μοναχικό κι αν δεν έκανε αυτή τη δουλειά, θα έκανε μια άλλη στην απομόνωση: φαροφύλακας, νυχτοφύλακας άντε συγγραφέας… όπως σημειώνει ο Κατσικονούρης διά στόματος Τσιτάχ. Δεν είναι τυχαίο, όπως πάλι ακούμε την ώρα της παράστασης, ότι διάφοροι τερματοφύλακες έχουν οδηγηθεί στην αυτοκτονία, γεγονός που επισημαίνει την άκρα ευαισθησία τους. Ο Ένκε (πρόσωπο που αναφέρει κι ο Τσιτάχ), ο Ρόμπερτς, ο Μπόζοβιτς που αποπειράθηκε να πεθάνει…

Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα έργο με πολύ «ψαχνό», τροφή για σκέψη και συζήτηση καθώς το κοινό ανακαλύπτει αθέατες πλευρές της ανθρώπινης ψυχής, έτσι όπως αυτή ακροβατεί πάνω στο τεντωμένο σκοινί της επιβίωσης, υλικής και ψυχικής. Και λαμβάνει σάρκα και οστά με τον πιο ζωντανό και διαπεραστικό τρόπο στη σκηνή του θεάτρου «ΣΤΑΘΜΟΣ» από αξιόλογους συντελεστές.

 

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Σκηνοθεσία: Ερμίνα Κυριαζή – Γιώργος Νινιός

Ερμηνεία: Γιώργος Νινιός
Μουσική – Στίχοι: Γιώργος Νινιός
Σκηνογραφική ιδέα: Ερμίνα Κυριαζή
Κατασκευή μαριονέτας: Βασίλης Βασιλάκης
Σχεδιασμός φωτισμού: Βασίλης Πετεινάρης
Βοηθός σκηνοθέτη – Χειρίστρια κούκλας: Γεωργία Μανελίδου
Φωτογραφίες: Δημήτρης Βαττής
Περιγραφή αγώνα: Χρήστος Κυριαζής

Παραγωγή: Πολιτισμός Σταθμός Θέατρο