ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ της Νίνα Ρέιν

Σκηνοθεσία: Φάνια Νταλιάνη

 

Θέατρο Μοντέρνοι Καιροί

Δαμοκλέους 8, Γκάζι

 

Σάββατο, 26/02/2022

Ώρα 9 μ.μ.

 

Δραματολογική ανάλυση & κριτική παράστασης

της Μαρίνας Αποστόλου

 

ΘΑΡΡΟΣ Η’ ΑΛΗΘΕΙΑ;

Αγώνας πινγκ-πονγκ ή μποξ;

Με το ζήτημα της «συναίνεσης» επέλεξε να ασχοληθεί στο ομώνυμο θεατρικό έργο της η Νίνα Ρέιν και τις προεκτάσεις που αυτή λαμβάνει μέσα από τα θύματα, τους θύτες, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διεκδίκηση αυτών (ανάλογα βέβαια με την κοινωνική θέση του κάθε ατόμου), την απιστία, τον πόνο και την οργή που αυτή προκαλεί, την αξία της ειλικρινούς μεταμέλειας αλλά και την αντεκδίκηση ως μορφή άμυνας.

Γραμμένο μόλις το 2017, το έργο της Ρέιν ανεβαίνει για πρώτη φορά σε αθηναϊκή σκηνή (έχει ανέβει άλλη μια φορά το 2019 στα Χανιά) και γίνεται κατά κάποιο τρόπο η φωνή του κινήματος «Metoo» που ξέσπασε και φούντωσε το 2021 στην Ελλάδα.

Επτά ηθοποιοί επί σκηνής, τρία ζευγάρια που θα αναμειχθούν, θα διαπληκτιστούν, θα αναμετρηθούν, θα φιλοσοφήσουν και θα φθάσουν σε λυτρωτικές λύσεις αφού πρώτα κατακερματιστούν. Μια νεαρή γυναίκα θύμα βιασμού εις διπλούν, προερχόμενη από την εργατική τάξη της Αγγλίας, σχεδόν ανυπεράσπιστη, αγωνιζόμενη να δικαιωθεί. Αδικία, κυνισμός, σκληρότητα, απόκρυψη της αλήθειας, αγανάκτηση, θυμός, ανταγωνιστικές συζυγικές σχέσεις, φιλοδοξίες, μητρότητα, πατρότητα, λυκοφιλία, προδοσία, διαζύγιο, συγχώρεση, επανεκκίνηση. Ένα κείμενο που θίγει ταυτόχρονα όλα αυτά τα συναισθήματα, τις καταστάσεις της τραχείας πραγματικότητας, τις διαπροσωπικές σχέσεις που δοκιμάζονται, την ανθρώπινη αδυναμία, εν γένει τον δαιδαλώδη κόσμο των ενηλίκων.

Δύο έγγαμα ζευγάρια: ο Έντι, δικηγόρος στο επάγγελμα και η Κίτυ, υπάλληλος σε εκδοτικό οίκο. Ο Τζέικ, επίσης δικηγόρος και η Ρέιτσελ συνάδελφός του. Ο Τιμ, νομικός κι αυτός και συγκεκριμένα δημόσιος κατήγορος στις δίκες και η Ζάρα, ηθοποιός που πρόκειται να πρωταγωνιστήσει σε τηλεοπτική σειρά με τον υπονομευτικό για το δικηγορικό κλάδο τίτλο (σχόλιο προφανώς της Ρέιν): «Πετάξτε τις περούκες» - σημειωτέο ότι οι νομικοί στην Αγγλία φορούν περούκα κατά τη διάρκεια της δίκης. Η νεαρή ηθοποιός επιθυμεί να μάθει σχετικές πληροφορίες από τους φίλους της που εξασκούν το επάγγελμα με σκοπό να ερμηνεύσει καλύτερα τον ρόλο της - τον οποίο τελικά δεν αναλαμβάνει. Η Ζάρα επιθυμεί τον Τιμ ο οποίος με τη σειρά του ορέγεται ερωτικά την Κίτυ ενόσω (η Ζάρα πάντα) πολιορκείται ανοιχτά από τον Έντι!

Και οι τρεις δικηγόροι της παρέας καταπιάνονται με το ποινικό δίκαιο-ως επί το πλείστο με φόνους και βιασμούς. Σοκάρει, θα μπορούσαμε να πούμε, η μετάφραση του έργου στην εναρκτήρια σκηνή (πιθανόν εσκεμμένη η απόδοση του Κώστα Νταλιάνη) που μπερδεύει τον θεατή κάνοντάς τον να πιστεύει πρόσκαιρα ότι τα δραματικά πρόσωπα είναι επαγγελματίες εγκληματίες (δολοφόνοι και βιαστές). Ακούμε να λένε: «κάνω φόνους… κάνω βιασμούς…». Ή μήπως αυτός που υπερασπίζεται ένα φονιά, ένα βιαστή ή έναν παιδόφιλο δεν είναι επίσης εγκληματίας συνειδητά;

Η Κίτυ και ο Έντι, γονείς ενός μωρού παιδιού, μόλις έχουν μετακομίσει στο νέο τους σπίτι. Δεν έχουν ακόμα ξεπακετάρει ούτε έχουν συμφωνήσει από κοινού (να τη η «συναίνεση» σε μικρή κλίμακα εδώ) για το πού ακριβώς θα τοποθετήσουν τον καναπέ μέσα στο σαλόνι. Ωστόσο, αυτό δεν τους εμποδίζει να δεχτούν την επίσκεψη του φιλικού τους ζευγαριού, των Τζέικ και Ρέιτσελ, γονείς επίσης δύο αγοριών. Η Κίτυ έχει περάσει επιλόχεια κατάθλιψη, γνωρίζει την από πενταετίας απιστία του συζύγου της για την οποία όμως δεν έχει δεχθεί συγγνώμη από τη μεριά του, πράγμα που μετράει σημαντικά για την ίδια. Είναι κουρασμένη από την αϋπνία λόγω της φροντίδας που παρέχει στο παιδί της (κάποια στιγμή μάλιστα το ξεχνάει στο σούπερ μάρκετ…) ενώ σε καμιά περίπτωση δεν επιθυμεί την απόκτηση δεύτερου παιδιού. Μάλιστα, θα αποφασίσει να προβεί σε διακοπή εγκυμοσύνης, γεγονός που το πληροφορούμαστε στη συνέχεια. Και εκεί τίθεται το θέμα της συναίνεσης: το σώμα της τής ανήκει απόλυτα ή έπρεπε να έχει τη συγκατάθεση του Έντι εφόσον έγκυος έμεινε από εκείνον;

Κρίση όμως διέρχεται και το φιλικό τους ζευγάρι το οποίο μένει σε διάσταση λόγω απιστιών του Τζέικ. Η Ρέιτσελ για να τον εκδικηθεί προσφέρει στοματικό έρωτα σε άλλον άνδρα, πράγμα που μαθαίνει ύστερα ο Τζέικ. Στο τέλος όμως συμφιλιώνονται (αφού έχουν έρθει σε κατάσταση «ισοπαλίας») και παλεύουν να στηρίξουν τον γάμο του άλλου ζευγαριού που φθάνει στα πρόθυρα του διαζυγίου όταν η Κίτυ συνάπτει σχέση από έρωτα με τον υποτιθέμενο φίλο του άνδρα της, τον Τιμ. Ο Έντι παθαίνει υστερία, δεν πιστεύει πως χάνει τη γυναίκα του και κυρίως δε συναινεί να μεγαλώσει ο γιος του με πατριό το «χάμστερ» όπως ακούμε να προσφωνεί τον Τιμ, ο οποίος είχε προηγουμένως προσελκύσει στο σπίτι του την Κίτυ για να της δείξει το «φάντασμα», δηλαδή μια φοβία του που μάλλον γεννήθηκε από τη μακρόχρονη μοναξιά του.

Στο κέντρο όλων αυτών των διαφωνιών, κρίσεων, πανικού, διάλυσης και επανένωσης των δύο ζευγαριών που τελικά θα γίνουν τρία καθώς η Ζάρα θα τα φτιάξει με τον Τιμ ο οποίος χωρίζει τελικά από την Κίτυ, συναντάμε ένα θύμα βιασμού. Μια νεαρή κοπέλα με κατακόκκινα σαν φωτιά μαλλιά. Ένα χρώμα που παραπέμπει στο αίμα, στη βία, στην οργή, στον αποτροπιασμό. Μιλώντας με τον δημόσιο κατήγορο (τον Τιμ) συνειδητοποιεί πως δεν είναι αυτός που θα την υπερασπιστεί ενώ στο πρόσωπο του Έντι γνωρίζει τη σκληρότητα και τον παραλογισμό. Δεν καταφέρνει να καταθέσει όσα έπρεπε και είχε ανάγκη να καταγγείλει. Δεν μπόρεσε να αναφερθεί στον λόγο που την παρακολουθεί ψυχίατρος και αυτός δεν ήταν άλλος από έναν ακόμη βιασμό που είχε δεχτεί ταυτόχρονα με την αδερφή της προ δεκαετίας κατόπιν οτοστόπ που είχαν κάνει. Το θύμα που θυματοποιείται και πληγώνεται εκ νέου, πίνει, δεν έχει ακαδημαϊκή μόρφωση, φοβάται τον θύτη της, είναι «ταραγμένη» όπως επαναλαμβάνει, έχει μόλις κηδέψει την αδερφή της κι έχει σαν μοναδικό συμπαραστάτη τον αδελφό της. Παρόλη την άσχημη ψυχολογία της, θα ανακαλύψει το σπίτι του Έντι και θα τον εντοπίσει κατά τη διάρκεια μιας εορταστικής βραδιάς. Θα εκπλαγεί που συναναστρέφεται τον Τιμ, θα κοιτάξει στα μάτια τη Ζάρα που τη θεωρεί ερωμένη του αλλά και την Κίτυ που εύκολα θα διαπιστώσει ότι είναι η σύζυγός του. Η οσμή από χασίς θα την κάνει να καταλάβει πως δεν πρόκειται παρά για ένα ανθρωπάριο χωρίς ηθική και θα αποχωρήσει αηδιασμένη. Η κατανάλωση χασίς είναι συνήθεια του Έντι ο οποίος είχε αποφύγει στο παρελθόν για τον λόγο αυτό να καλέσει την αστυνομία όταν του διέρρηξαν το σπίτι. Αν το είχε τολμήσει, απλά θα καταστρεφόταν η καριέρα του. (Οι διαρρήξεις είναι απ' όσο αντιλαμβανόμαστε συχνές ειδικά σε γειτονιές σαν αυτή που ζει η Ζάρα).

Απ’ ότι γίνεται αντιληπτό στη συνέχεια της παράστασης η κοπέλα με τα κόκκινα μαλλιά (έτσι την ανακοινώνουν και όταν καταφθάνει απρόσκλητη στο πάρτι των έξι «φίλων») επιλέγει τον δρόμο της αυτοκτονίας, στοιχείο που αφηγείται ο Έντι εντελώς ψυχρά.

Τι είναι η απιστία; Πώς αυτή ορίζεται ακριβώς; Μπορεί μια γυναίκα σαν την Κίτυ, μια γυναίκα καλλιεργημένη ζώσα σε μια χώρα του δυτικού κόσμου, να μείνει έγκυος χωρίς συναίνεση; («Ευτυχώς δεν μπορεί να με γκαστρώσει με το ζόρι» την ακούμε να λέει στο έργο).

Τι είναι η ενσυναίσθηση; Πώς αυτή συνδέεται με τη συναίνεση; Ποιοι τη διαθέτουν και πότε αυτή καταντάει «καραμέλα»; Είναι μετρήσιμη αξία; Γιατί ο τηλεοπτικός χρόνος που αφιερώνεται σε μια γενοκτονία είναι λιγότερος από τον χρόνο που δαπανάται για ένα μεμονωμένο νεκρό βρέφος; Μήπως τελικά καταλαβαίνουμε κάτι μόνο όταν μας συμβαίνει προσωπικά; Δικαιούται κανείς την απόλυτη πίστη από τον σύντροφό του όταν εκείνος έχει ήδη απατήσει (όπως στην περίπτωση της Κίτυ που υπέπεσε σε παρόμοια ατασθαλία την ημέρα κιόλας του γάμου της;) Όταν πράττουμε κάτι, η επίδραση πάνω στους άλλους είναι αναπόδραστη όπως «όταν βράζουμε ένα αβγό αλλάζουμε τη μοριακή του δομή»; Τέλος, τι συμβαίνει στην περίπτωση του βιασμού εντός γάμου; Γιατί αυτή η περίπτωση βιασμού εξετάζεται χωριστά κι όχι όπως όλες οι πράξεις βιασμού; Ποια τα κριτήριά του;

Με μια εξαιρετική σκηνοθεσία η Νταλιάνη ενορχηστρώνει επτά ηθοποιούς οι οποίοι ανατέμνουν την ψυχή των σύγχρονων Άγγλων καταγόμενων από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Η Ρέιν αποδεικνύεται καυστική απέναντι στους νομικούς των οποίων ο βίος δεν συνάδει με το «δίκαιο» ενώ αμφισβητεί σθεναρά την απόδοση της δικαιοσύνης στις δικαστικές αίθουσες με τις ακροαματικές διαδικασίες να μην φωτίζουν την πλήρη αλήθεια. Σημείο της δουλειάς της Νταλιάνη που ξεχωρίζει είναι αρχικά οι ηθοποιοί που αεικίνητοι επί σκηνής επιμελούνται την αλλαγή σκηνικού καθώς πότε βρισκόμαστε στο σπίτι του ενός ζευγαριού, πότε στου άλλου, πότε στου Τιμ και πότε στο δικαστήριο ή στο γραφείο της δικηγόρου που αναλαμβάνει το διαζύγιο των Έντι και Κίτυ. Άλλα σκηνοθετικά στοιχεία που προσέξαμε είναι οι ηθοποιοί που μιλούν παράλληλα όπως λ.χ. το ζευγάρι Τζέικ-Ρέιτσελ, η δυνατή μουσική (η υπέροχη πρωτότυπη μουσική είναι του Βασίλη Μπαμπούνη) που καλύπτει υποτίθεται τις ομιλίες των δραματικών προσώπων με εκείνα να κινούν τα χείλη τους υποκρινόμενα πως αρθρώνουν λόγο αλλά και η τελευταία κορυφαία σκηνή του έργου με το φάντασμα της κοπέλας που βιάστηκε να ξεπροβάλλει στο βάθος…

Οι ερμηνείες στο σύνολό τους εξαιρετικές, διακρίνονται εκείνες των Έντι (ο κ. Γεωργοσόπουλος που τον υποδύεται είναι μάλιστα καθηγητής στη δραματική σχολή του θεάτρου με άρτια παρουσία πάνω στο σανίδι), της «Κίτυ» (Σιλβάνα Σοντίνι) που με το χλωμό της πρόσωπο, το κατάλευκο δέρμα της, τα ξανθά μαλλιά της και τα κόκκινα υγρά μάτια της ενσαρκώνει άριστα την απατημένη σύζυγο που πασχίζει να ισορροπήσει σ’ ένα δύσκολο γάμο, της ηθοποιού (Κατερίνα Κοντογούρη) που πιθανόν έβαψε κατακόκκινα τα μακριά μαλλιά της για να υποκριθεί το θύμα που συνέλαβε η Ρέιν˙ συγκινητική η ερμηνεία της όταν περιέγραφε πώς βιάστηκε μαζί με την αδερφή της («της κρατούσα όλη την ώρα το χέρι» την ακούμε να λέει σπαρακτικά). Η ίδια ηθοποιός παίζει και τη δικηγόρο των Έντι-Κίτυ με την ίδια ακριβώς επιτυχία. Δε μας άφησε όμως καθόλου αδιάφορους και η ηθοποιός που ερμήνευσε τη Ζάρα (Αντωνία Πίντζου) τόσο την ώρα που κρατούσε σημειώσεις από τους δύο νομικούς για τη σειρά όπου θα πρωταγωνιστούσε όσο και όταν απογοητευμένη κατηγορούσε την Κίτυ που της «έκλεψε» τον Τιμ, που ενώ τα είχε όλα στη ζωή της ήθελε κι άλλα.

 

Πληροφορίες της παράστασης:

Συντελεστές:

Συγγραφέας: Nina Raine (Νίνα Ρέιν)

Μεταφραστής: Κώστας Νταλιάνης

Σκηνοθέτης: Φάνια Νταλιάνη

Σκηνογράφος/Ενδυματολόγος:Αντώνης Χαλκιάς

Πρωτότυπη μουσική: Βασίλης Μπαμπούνης

Σχεδιασμός φωτισμών: Κώστας Νταλιάνης

Βοηθός Σκηνοθέτη: Ευγνωσία Σοφιανίδου

Φωτογραφίες/τρέιλερ παράστασης :Φώτης Πλέγας

Υπεύθυνος επικοινωνίας: Αντώνης Κοκολάκης

Παίζουν:

Βασίλης Γεωργοσόπουλος

Ανδρέας Βελέντζας

Αντωνία Πίντζου

Ορέστης Στύλος

Κατερίνα Κοντογούρη

Σιλβάνα Σοντίνι

Ειρήνη Δρακουλέλη

 

Video: https://www.youtube.com/watch?v=YBkbWf3h9f8