Ζαν Κοκτώ
ΤΡΟΜΕΡΟΙ
ΓΟΝΕΙΣ
ΘΕΑΤΡΟ RADAR (Πλατεία/μετρό Αγίου Ιωάννη)
Μετάφραση –
Δραματουργική επεξεργασία – Σκηνοθεσία: Αναστασία Παπαστάθη
Β.
Σκηνοθέτη: Δημήτρης Τσολάκης
Σάββατο, 16
Απριλίου 2022
9 μ.μ.
Κριτική
Ανάλυση της Μαρίνας Αποστόλου
ΕΥΤΑΞΙΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ
ΑΚΑΤΑΣΤΑΣΙΑΣ
Τις τοξικές
οικογενειακές σχέσεις που διέπονται από την αλληλοεξάρτηση, οικονομική και
συναισθηματική, από τη χειριστική συμπεριφορά και την άσκηση εξουσίας που
καταπνίγει την ελεύθερη βούληση και δράση του ατόμου πραγματεύεται το έργο του
Κοκτώ, γραμμένο λίγο καιρό πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Από το
Παρίσι του 1938 μεταφερόμαστε στην Αθήνα του σήμερα σε μια οικογένεια με
ποικίλες παθογένειες: ο Γιώργος, ο πατέρας, ένας άνδρας ανάμεσα στα 55 με 60,
αποτυχημένος μηχανολόγος – μηχανικός που δεν εργάζεται κανονικά αλλά παλεύει να
κατασκευάσει ένα αυτόματο ψαροντούφεκο – ευρεσιτεχνία μέσα από την οποία πιο
πολύ απλώς περνάει τον καιρό του. Η Σοφία, η γυναίκα του, διαβητική,
ινσουλινοεξαρτώμενη και προσκολλημένη αρρωστημένα στον εικοσιδυάχρονο γιο της Μιχάλη,
σε βαθμό που σχεδόν αγνοεί την ύπαρξη του συζύγου της. Η Ελένη, η αδελφή της, άγαμη,
πρώην μνηστή του Γιώργου, λάτρης της τάξης, της οργάνωσης και ευρύτερα της λογικής, μοναδική άξια κληρονόμος της περιουσίας του θείου τους βάσει της οποίας συντηρεί όλη την
οικογένεια. Ο Μιχάλης, φοιτητής, «το παιδί της μαμάς», αθώος, ανώριμος και
ευκολόπιστος όπως αποδεικνύεται, πρώτη φορά ερωτευμένος με γυναίκα. Η Μαρία, η
φίλη του Γιώργου, τρία χρόνια μεγαλύτερή του, που ασχολείται με τη βιβλιοδεσία
και θέλει να τον «κλέψει» από τη μητέρα του την οποία θα βρει απέναντί της όταν
η σχέση τους γίνει γνωστή σε συνέχεια μιας διανυκτέρευσης του Μιχάλη εκτός
σπιτιού.
Μια δαιμόνια
σύμπτωση θα τους φέρει κοντά και θα γίνει η αφορμή να συγκρουστούνε σφοδρά. Δύο
οι τόποι της αντιπαράθεσής τους: ο ένας είναι το σαλόνι της οικογένειας
ακατάστατο όπως και οι λοιποί χώροι του διαμερίσματος (ακούμε να περιγράφεται
ως «στάβλος» το δωμάτιο του Μιχάλη) και ο άλλος το τακτοποιημένο σαλόνι του
σπιτιού της Μαρίας όπου θα γνωριστούνε τα μέλη της οικογένειας του Μιχάλη μαζί της με αποτέλεσμα το ζευγάρι να οδηγηθεί προσώρας στον χωρισμό.
Εγωισμός,
κτητικότητα αλλά και αφέλεια, παραλογισμός, υπεροψία κι αυτοκαταστροφή,
αυτοθυσία κι ανάγκη για απαγκίστρωση όπως και προσφορά δεύτερης ευκαιρίας με
σκοπό τη λύτρωση πρωταγωνιστούν στη σύλληψη του έργου του Γάλλου συγγραφέα.
Τη λύση δίνει
η Ελένη σε σύμπνοια με τον Γιώργο ο οποίος λογικεύεται έστω και με καθυστέρηση
βάζοντας στη θέση της τη Σοφία που βρίσκει τη Μαρία «πολύ λίγη» για τον γιο τους.
Σε μια κρίση αυτοκριτικής, ο Γιώργος απογυμνώνει τα πρόσωπα της οικογένειας
χωρίς να δείχνει καμιά επιείκεια ούτε στον εαυτό του. Η ατάκα της Ελένης
εκφερόμενη με σταθερή και ψύχραιμη φωνή: «Ήταν η καθαρίστρια» στην τελευταία
σκηνή της παράστασης, όταν το κουδούνι χτυπάει στο σπίτι τους δύο φορές κατόπιν
της δηλητηρίασης της Σοφίας, επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες. Η πιο πιθανή φαίνεται
να είναι ότι η οικογένεια απαλλάσσεται επιτέλους από το άτομο που τους ταλαιπώρησε
κι επέλεξε να μην αλλάξει ποτέ συμπεριφορά μα αντίθετα θέλησε να τους συμπαρασύρει στην
καταστροφή μαζί της. Ο ερχομός της καθαρίστριας σημαίνει ίσως την αποκατάσταση της
κανονικότητας, κατάστασης που μάλλον για πρώτη φορά θα δοκιμάσει η εν λόγω
οικογένεια.
Νιάτα και
μέση ηλικία, υγεία και ασθένεια, λογική και παράνοια, υποχώρηση και εγωισμός,
ανωτερότητα και αναξιοπρέπεια είναι τα δίπολα που φωσφορίζουν στο έργο του
Κοκτώ, ο οποίος, όπως και πολλοί συνάδελφοί του διαχρονικά, δε διστάζει να
αποκαθηλώσει τον κατά τα άλλα «αγιοποιημένο» θεσμό της οικογένειας. Έτσι, αντί
για εστία αγάπης και συναισθηματικής κάλυψης που θα ωθήσουν τα νεαρά της μέλη
σε προσωπική εξέλιξη και άνθιση, η οικογένεια παρουσιάζεται ως εστία μόλυνσης
με σχέσεις νοσηρές και πνιγηρές. Ο Γιώργος δεν έχει ακόμη υπηρετήσει στο στρατό
γιατί η μητέρα του τον έστρεψε σε σπουδές για να μην απομακρυνθεί από δίπλα της,
δεν έχει εργαστεί διότι όλες οι δουλειές που του προτάθηκαν ήταν «ακατάλληλες»
για εκείνον, δεν έχει δικαίωμα στη συγκατοίκηση πόσο μάλλον στον γάμο με τη
Μαρία διότι η τελευταία τον περνάει τρία χρόνια ηλικιακά και σίγουρα, σύμφωνα
με τη Σοφία, είναι «γριά με κίτρινα μαλλιά» και προφανώς πόρνη μπλεγμένη με
τύπους του υποκόσμου. Έτσι περιγράφονται οι πρώην υπαρκτές αλλά και φανταστικές
σχέσεις της με άλλους άνδρες. Η σύζυγος του Μιχάλη πρέπει να είναι απόφαση της Σοφίας
φέρουσα τα χαρακτηριστικά της υποταγής και της πίστης στο πρόσωπό της.
Έχουμε
πραγματικά να κάνουμε με ένα κείμενο του οποίου οι δραματικοί χαρακτήρες προσφέρονται
για βαθιά ψυχαναλυτική μελέτη. Η Αναστασία Παπαστάθη αξιοποιεί το έργο του
Κοκτώ και το προσαρμόζει στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, όπου η
αλληλοφαγία εντός της οικογένειας καλά κρατεί, στηλιτεύοντας το οιδιπόδειο
σύμπλεγμα που κατατρώγει ανά τους αιώνες ορισμένες μάνες με τους γιους τους ενώ
συνάμα ευνοείται από πατεράδες, όπως ο Γιώργος, που δε διαθέτουν προσωπικότητα. Στο πλαίσιο αυτής της ψυχικής δυσφορίας τοποθετείται και η ατομική
ευθύνη. Ο Γιώργος, στην ηλικία των 22 ετών, ακόμα κάτω από τη φτερούγα της αυταρχικής
μητέρας του, τολμάει μεν να συνάψει ερωτική σχέση, αντιδράει στην άρνηση της
Σοφίας να παντρευτεί τη Μαρία, αβίαστα όμως δέχεται τα ψεύδη που διαμηνύει ο
πατέρας του σε βάρος της κοπέλας (αναλήθεια που ενισχύεται πρόθυμα από τη Σοφία
φυσικά) ενώ μετά κλαίει απαρηγόρητος σαν μικρό παιδί κλεισμένος στο δωμάτιό του
περιμένοντας κάποιον «ενήλικα» να τον ανακουφίσει.
Πρόκειται
για μια πολύ ζεστή παράσταση χωρίς εκπτώσεις, που παρακολουθείται ευχάριστα από
το κοινό καθώς ανήκει στο είδος του ρεαλισμού, δηλαδή της θεατρικής ψευδαίσθησης
όπου τα επί σκηνής διαδραματιζόμενα δείχνουν αληθινά και αναγνωρίσιμα. Η
Παπαστάθη υποδύεται εξαιρετικά τον ρόλο της Σοφίας ενώ έχει αναλάβει τη
μετάφραση και την επεξεργασία του κειμένου όπως και τη σκηνοθεσία της παράστασης
με την ίδια επιτυχία. Ο Χρήστος Ευθυμίου, υποκρίνεται πειστικά και χωρίς
υπερβολικές εκφράσεις τον Γιώργο που δεν έχει επιτύχει επαγγελματικά, που βαυκαλίζεται
με την δήθεν πατέντα του αυτόματου ψαροντούφεκου, που ζηλεύει και καταντά
ανταγωνιστής του ίδιου του γιου αλλά και που συνέρχεται έστω στο παρά πέντε για
χάρη του καλού του παιδιού του αλλά και της ευταξίας στο σπίτι του.
Αξιοσημείωτη είναι και η ερμηνεία της Μαρίας Μαυροματάκη στον ρόλο της Ελένης
που συμβιβάστηκε, υποχώρησε, στερήθηκε κι έζησε στη σκιά αυτών που στον παρόντα
χρόνο καλείται να κηδεμονεύσει. Τέλος, οι δύο νεαροί ηθοποιοί, Αντώνης
Καραθανασόπουλος και Ευδοκία Ασπρομάλλη, στάζοντας νιάτα και θετική ενέργεια υποδύονται
ζωηρά το νεαρό ζευγάρι που επηρεάζεται αναπόδραστα από τον περίγυρό του.
Συγχαρητήρια
αξίζουν και στην Κυριακή Πανούτσου που επιμελήθηκε τα σκηνικά και τα κοστούμια της
παράστασης τα οποία συμβάλλουν σημαντικά στη δημιουργία του ρεαλιστικού
σκηνικού του έργου.
Πληροφορίες:
https://radartheater.gr/play/tromeroi-goneis/
Βίντεο:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου